Op 4 en 5 mei herdenken wij

Toen mijn vader overleed, na een lange en moeilijke ziekte, was het 5 mei en ik was 7 jaar oud. Het was Bevrijdingsdag, en in zekere zin is mijn vader die dag ook bevrijd. Op 4 mei worden de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog herdacht en nog meer. Maar zelf heb ik de dag erna nooit heel uitbundig de vrijheid gevierd.

Een van de belangrijkste verdiensten van het geloof is om mensen te helpen omgaan met verlies en met rouw. Het geloof biedt handvatten om uiting te geven aan die gevoelens van twijfel en pijn bij een afscheid. Het leert ons los te laten wat we niet kunnen bevatten, laat staan beheersen. Immers, de mens wikt, maar God beschikt.

Loslaten

Loslaten is een diep spirituele daad. In alle religies trouwens. Het Boeddhisme verheft loslaten tot een levenskunst middels welk een mens het Nirvana bereikt. En de term Islam – door de kleine blonde Geert liefst vertaald als ‘onderwerping’ – verwijst naar Overgave: weten dat jouw lot bepaald wordt door iets wat groter is dan jijzelf. Dat is een wezenlijk verschil.

Loslaten is bevrijdend. Datgene waar wij onze aandacht en tijd aan wijden houdt ons ook in de greep. Onze levens worden gedicteerd door onze dagelijkse beslommeringen, kleine zaken en grote. Maar op het moment dat je iets groots moet loslaten kun je en zul je die aandacht en tijd aan introspectie besteden, en aan dingen om je heen die je voorheen niet opmerkte. Je perspectief verandert. Dingen die eerst zo belangrijk leken, blijken dat plots niet meer te zijn. Je kunt je opnieuw oriënteren op wie je bent, op het bestaan.

Waarom

Het afgelopen jaar moesten we veel loslaten. Veel werk en andere activiteiten hebben we noodgedwongen laten schieten. Veel bijeenkomsten, ook in de kerkgemeenschappen. Juist het wegvallen van al die dingen hebben veel mensen ook als heel verrijkend ervaren. Je ziet ondertussen dat er veel creatieve manieren worden gevonden om te voorzien in onze behoefte tot samenzijn. Elke binnenstad die in puin wordt gelegd is een vruchtbare bodem voor een nieuw begin. Al zijn er ook het afgelopen jaar veel doden te betreuren.

Het razend makende van al die slachtoffers is de banaliteit van waarom het gebeurt. Wat is de reden? Waar is het goed voor? Nergens voor: het gebeurt gewoon omdat het kan. Een virus, een ideologie, een ziekte. Natuurlijk, ze vinden voet aan de grond omdat wij het toelaten, niet goed genoeg opletten welk gevaar ze beginnen te vormen. Maar achteraf bekeken is het makkelijk praten: hadden we het kunnen zien aankomen? Hadden we nog meer moeten doen? Daarover kan een mens blijven wikken.