De Bello Gallico
Geschreven door Iris Wevers
Wanneer ik op een avond wat zit te zappen, verschijnen de woorden ‘De Bello Gallico’. Als in een flits voel ik weer wat ik als veertienjarige voelde: onmacht en onbegrip.
Julius Caesar tegen Vercingetorix
Waar kijk ik naar? Een documentaire, ik geloof van de BBC, over de verdrijving van de Keltische cultuur uit een deel van Europa door de Romeinen, met landkaarten, landschappen en een animatie van de slag bij Alesia. In deze slag won het leger van Julius Caesar van dat van de Galliërs. Julius Caesar tegen Vercingetorix. Dit alles gepresenteerd met een rustige en zelfverzekerde commentaarstem. ‘De Bello Gallico’ is een boek met de verslagen, die Julius Caesar in 52 v. Chr. schreef over zijn verovering van Gallië. Hij had vele verschillende functies waaronder die van legeraanvoerder. Een aantal jaren voor zijn dood werd hij alleenheerser, dictator, in Rome. Hij werd geboren op 12 juli 100 v. Chr. en overleed op 15 maart 44 v. Chr.
Herinneringen aan ‘De Bello Gallico’
In 1960 moest ik Latijnse teksten leren vertalen op het gymnasium. Na onderricht in grammatica kwamen er dan echte teksten en dat waren passages uit ‘De Bello Gallico’. Deze gingen over de organisatie van het legerkamp en over de veldtochten. Vanzelfsprekend werden de aantallen doden bij de tegenstander vermeld. Ik wist niet hoe het strijdtoneel eruit zag, was nooit in Frankrijk geweest en ik begreep niet wat deze teksten met mijn leven te maken hadden. Hoe kom je op het idee een oorlogsverslag te gebruiken om een kind een taal te leren? Het vertalen werd stumperen en zwoegen. En Asterix en Obelix waren nog niet doorgebroken.
De cirkel is eindelijk rond
De documentaire en mijn zoektocht daarna maakten voor mij de cirkel rond, puzzelstukjes vielen op hun plaats. Julius Caesar blijkt nog voort te leven in deze tijd: de maand juli, de Juliaanse kalender, de uitdrukkingen ‘veni, vidi, vici (ik kwam, zag en overwon), en ‘divide et impera’ (verdeel en heers). Caesar gebruikte zijn verslagen om een rooskleurig beeld van zichzelf neer te zetten en nam het niet altijd even nauw met de waarheid. Toen hij dictator werd liet hij de senatoren grotendeels vervangen door zijn voorstanders. Heel herkenbaar, toch? In mijn schoolagenda had ik een vlaggetje gezet bij 15 maart. Vanaf die dag in 44 v Chr. kon Julius Caesar geen verslagen meer schrijven, die ik meer dan 2000 jaar later zou moeten vertalen.
