Als een boom

In mijn werk als geestelijk verzorger – middenin de bossen van Zeist – kijk ik vaak met mensen naar buiten. Het uitzicht op een boom kan van grote betekenis zijn als je ziek in bed ligt. Het is het enige contact met de natuur. Soms komt er een heel gesprek op gang naar aanleiding van de bomen.

In psalm 92 wordt de mens vergeleken met een boom: “De rechtvaardige zal zijn als een palm, als een ceder van de Libanon …. hij zal ieder jaar vrucht dragen en tot op hoge leeftijd krachtig en fris blijven”.

Ik heb deze psalm voorgelezen tijdens een gesprekskring op de afdeling ouderengeneeskunde aan een kleine groep patiënten en vroeg hen wat het meest aansprak.

Vooral de woorden “krachtig en fris” bleven hangen.

Eén van de patiënten zei: “Ik voel me bepaald niet krachtig en fris… Afgelopen half jaar ging ik ziekenhuis in en uit. Ik heb heel wat nodig gehad om niet cynisch te worden en de moed te verliezen”.

Maar gaandeweg het gesprek kwam al pratend de hoop om de hoek kijken. Door te erkennen dat er veel tegenslag was, kon er ruimte voor nieuw vertrouwen ontstaan. Je uitspreken is zo belangrijk! Delen wat je bezighoudt – wat het ook is – met mensen die je lief zijn of die onverwacht op je pad komen.

Een andere mevrouw zei: “Deze psalm gaat over iemand die stevig in het leven staat, niet stuk te krijgen. Ik herken het wel. Ik voel me ook stevig en niet oud. Ik ben afhankelijk geworden van mijn familie. Dat vind ik niet makkelijk, maar ik voel nog steeds een kracht in mezelf”. Deze vrouw zat in een rolstoel wat haar uitspraak des te opmerkelijk maakt.

Wat mij als theoloog boeit is dat niemand reageerde op het woord “rechtvaardigheid” terwijl ik eropuit was daar iets over te vertellen. Ik slikte het gauw in en bedacht dat het dáár ook niet om gaat als je alles nodig hebt om op de been te blijven. Het gaat om vitaliteit en dat is wat deze psalm oproept.

Méér een méér ontdek ik hoe belangrijk het is om de bijbel met je zintuigen te lezen. Niet gericht op het be-grijpen van teksten in de zin van ze vast willen grijpen, want daarmee blijf je soms in je denken hangen. Het is een verrijking als je leest vanuit je hele wezen. Bij wijze van spreken met je lichaam en je openstelt voor wat de beelden bij je oproepen als je de teksten “proeft”, ruikt, voelt en vóór je ziet.

Mensen op mijn afdeling krijgen soms een zogenaamde “cognitieve screening” om het geheugen te testen. Dan moeten ze een klok tekenen om na te gaan in hoeverre ze nog bij de tijd zijn.

Hoe zou het zijn als je mensen zou vragen zichzelf als een boom te tekenen? Wordt het dan een winterboom met een verfijnd takkenspel, of een boom vól in het blad? Zijn de wortels zichtbaar of niet? Hoe stevig is de stam?

De boom die je tekent vertelt je levensverhaal. De wortels laten zien waar je vandaan komt, de stam hoe het leven je heeft gevormd en de kruin is je richting, je hoop, je verlangen.

Ja, de mens is als een boom. Wellicht als een palm die groeit tegen verdrukking in.