Het begon met een rode buik

Eindelijk in Metz om de ramen van Chagall te zien. Lang gekoesterde wens ontstaan naar aanleiding van een gemeenteavond in de Geertekerk door ds. Co Beukman, op dat moment dé Chagall kenner onder Remonstranten. De kathedraal is een blikvanger in de stad, zowel van buiten als van binnen. Bij mijn eerste bezoek klopt echt alles. Niet te druk, fototoestel goed opgeladen en er klonk schitterende orgelmuziek. Ideale omstandigheden om alles eens goed tot me te nemen.

Het raam dat mij het meeste boeit is Genesis. Door de hoofdkleur geel licht het op in de donkere zijbeuken. De afbeeldingen komen door het (zon)licht tot leven, ze bewegen bijna. Er is zoveel te zien. Allerlei verhalen dwarrelen rond in deze ramen. Sommige herken je meteen, andere pas veel later of zelfs pas na lezing van de toelichting. Daar ben ik eigenwijs in. Het bepaalt je kijken ook zo.

Eva in twee kleuren

Mijn blik wordt gevangen door een opvallende vrouwenfiguur: Eva. Ze staat in een weelderige bosschage omringd door vruchten. Ze heeft er een vast. Gefascineerd kijk ik naar de kleurverdeling van het lijf. Het is alsof ze vanuit haar buik aan het veranderen is. Slang staat naast haar.

Ik denk dat Chagall met dat lijf in twee kleuren de verandering heeft willen uitbeelden die ontstond na het hapje van de vrucht. Het was ook niet mis. Weliswaar kregen ze inzicht, maar ze hadden ook een fikse ruzie met God te pakken. Alle betrokkenen kregen straf. De mens en zijn vrouw werden verbannen uit de tuin van Eden. Voortaan kwam niets meer vanzelf, voor alles zouden ze moeten werken.

Op weg naar zelfstandigheid?

Sinds ik de roodgele Eva gezien heb houdt dit verhaal mij bezig. De letterlijke betekenis die zoveel kwaad gedaan heeft kennen we: de vrouw verleidt haar man met iets lekkers en richt daarmee groot onheil aan. Daardoor is ze minderwaardig en ondergeschikt aan de man. Als vrouw kan ik daar uiteraard niets mee.

Je zou bijvoorbeeld ook kunnen denken dat Eva nieuwsgierig is. Ze is uitgekeken op het leven dat ze al zo goed kent. Ze wil meer: kennis vergaren om de wereld beter te kunnen begrijpen, nieuwe horizonten verkennen. Ze krijgt het aangereikt en dan ontdekt ze dat haar wereld ‘met de kennis van nu’ nooit meer hetzelfde zal zijn.

Eva blijkt een eigen wil te hebben. Tegen beter weten in gaat ze de grens over die haar gesteld is. En oh dat is niet zonder gevolgen, maar de botsing hoort misschien ook bij het vinden van je eigen weg in het leven.

Marie, word wijzer!

Op de een of andere manier hoor ik steeds de zin Marie, word wijzer! in mijn hoofd. Toen ik een jong meisje was werd er door vrouwenorganisaties campagne gevoerd met deze zin. ‘Ze gaat toch trouwen, waarom zou ze dan leren? Afwassen, stofzuigen, ramen lappen, piepers jassen, bedden opmaken, dat is je bestemming nietwaar? Niet waar! Ga niet te gauw van school. Zorg dat je later je omgeving begrijpt. Leer door. Zolang mogelijk.’ Meisjes moesten vaker doorleren op school zodat hun kansen in de maatschappij zouden groeien.

Ik weet dat het niet één op één met elkaar te vergelijken is, toch voel ik verwantschap tussen Eva en Marie. Vooruit, Eva als eerste feminist.