Zonder drugs geen Homo Sapiens

Op 19 februari 2023 begon ds. Claartje Kruijff haar preek in de Utrechtse Geertekerk met de beschrijving van een foto van drie naakte vrouwen die actie voerden voor het klimaat, staande naast het skelet van een uitgestorven wolharige  mammoet en een bord met “Homo Sapiens uitgestorven 21^e eeuw”. Dus als er niet snel iets gebeurt om ons klimaat te redden, zijn we binnenkort uitgestorven.

Nu, als het niet aan het klimaat maar aan drugsgebruik zou liggen of wij binnenkort uitsterven of tenminste als soort degenereren, dan lijkt mij dat een reële mogelijkheid, want de drugs zijn zo al om aanwezig dat verbieden en bestrijden onbegonnen werk is en de slechte invloed ervan overduidelijk. Toch betoog ik dat bij de oorsprong van Homo Sapiens de drugs een beslissende rol hebben gespeeld, een rol waardoor de toen levende oerwezens  zich konden onderscheiden van de dieren. Over hoeveelheden zal ik het verderop nog hebben.

Waarin onderscheiden wij ons van de dieren?

Yuval Harari, de schrijver van het wereldberoemde boek `Sapiens’ ziet de oorsprong van de mensensoort in ethiekjes die ons uit de hemel zijn aangereikt en in het vermogen tot samenwerking, waardoor deze nieuwe diersoort het ver heeft gebracht. Maar goed beschouwd is dat onzin, want samenwerken konden de lagere diersoorten ook en zelfs beter dan wij mensen. Kijk naar de bijen of de mieren en word wijs. Wel moet gezegd worden dat die samenwerking ook gepaard ging met een zekere rangorde, zoals van de bijenkoningin en de werkbijen, en bij andere diersoorten een duidelijke pikorde. En wat de ethiek betreft: de Tien Geboden uit het Oude Testament zijn in wezen knappe formuleringen van oeroude instincten die levende wezens altijd al in praktijk hebben gebracht om te overleven en conflicten te beheersen. Nieuw was alleen dat het om een nieuw volk ging met een monotheïstische God als Opperwezen. Er moet dus iets anders zijn wat ons van de dieren onderscheidt.

Onder drugs versta ik plantjes met een hallucinerende of geestverruimende werking, bewerkt of onbewerkt, die overal op aarde door oerwezens zoals aap-achtigen konden worden geconsumeerd door eten, pruimen, roken, drinken, door branden, gisten of welke bewerking dan ook. Ze waren er in verschillende hoeveelheid en sterkte en hadden dan ook een verschillende uitwerking. Maar het springende punt was het moment waarop de geestverruimende werking tot de argeloze consument doordrong, in een soort Aha Erlebnis. Dan ging zo’n gebruiker een paar groepsgenoten erbij halen – zij werkten immers allang samen en vormden sociale groepen met een pikorde – om samen dit vreemde effect te ondergaan. Zien jullie ook de hemel opengaan? Als dat het geval was, vormde zich alras een hiërarchische groep van kenners en volgelingen, een soort kaste van priesters en opperpriesters en gewone gelovigen. Maar wat vooral tot die leiders doordrong, was dat zij daarmee invloed konden uitoefenen op de machten van de bovenwereld, of het nu goden of demonen waren. Althans, ze konden dat proberen met allerlei middelen, zoals gebeden, offers, rituele dansen, geurige kruiden of wat dan ook. In feite verzonnen zij de middelen om de Opperwezens in hun voordeel te manipuleren.

Dat was nieuw, want tot dan toe ondergingen de dieren wel de macht van de hogere machten, de natuur of de hogere wezens, maar leefden in angst daarvoor en probeerden zich ertegen te beschermen, maar probeerden deze wezens niet in hun voordeel om te buigen. Dit onderscheidde de nieuwe soort die zou uitgroeien tot Homo Sapiens dus van de andere dieren: het zelfbewustzijn van de eigen wil om de Opperwezens voor hun eigen belangen in te zetten.

Goede en slechte effecten; verslaving

Er zijn twee natuurwetten waarmee wij altijd te maken hebben maar die wij nauwelijks tot ons bewustzijn laten doordringen: de wet van de negatieve vermeerdering, en de wet van de positieve vermindering. Wij leven van groei en het idee dat hoe meer hoe beter is en vermindering een verlies. Maar kijk nu eens naar de auto: toen nog maar weinig mensen een auto hadden, in het begin van de 20^e eeuw, was het gebruik ervan een zegen, een hoorn des overvloeds met onbeperkte mogelijkheden. Maar tegenwoordig is autobezit een probleem: waar moet je het ding parkeren en hoe ontkom je aan de files? De onbeperkte vermeerdering heeft dus alleen maar negatieve gevolgen gehad. Omgekeerd heeft het onbeperkt gebruik van voedings- en genotmiddelen niet tot een gedroomd luilekkerland geleid maar tot obesitas, hart- en vaatziekten en verslaving. Een gematigd gebruik van eten, drinken en snoepen leidt tot een betere gezondheid en meer welzijn. Vermindering werkt hier dus positief en vermeerdering negatief. In beide gevallen moeten we grenzen opzoeken en een  evenwicht trachten te vinden.

Met drugs is het net zo. De geestverruimende werking van sommige plantjes heeft een geweldige ontwikkeling in gang gezet, die Homo Sapiens heeft laten uitgroeien tot de heerser over het dierenrijk en een vormgever van de natuur, maar ook tot de verwoester van hele volksstammen die geen andere cultuur meer hebben dan  opium of cocaïne. Verslaving grijpt om zich heen en bestrijding maakt het alleen erger.

Maar wat moeten we dan? Naar mijn mening moeten we terug naar het gematigde gebruik met controle tegen oneigenlijke bij-mengsels en regulering onder de Warenwet. Dat gebruik moet wettig zijn en losgemaakt uit de illegaliteit. Houd toch op met het dubbelzinnige beleid van de koffieshop met verschil tussen voor- en achterdeur en laat de wiet vrij. Drugs verbieden is niet de oplossing, want ze hebben naar mijn mening een te grote positieve rol gespeeld bij onze ontwikkeling tot mens en hebben bovendien vaak een medicinale functie. Wil je van het roken af, geef de maatschappij dan in plaats daarvan een andere wettige drug. Waarom niet de wiet? Maar wel gecontroleerd onder de Warenwet. Hier geldt de wet van de positieve vermindering.

Fabrieksmatige harddrugs zijn een probleem apart, omdat het daarbij niet gaat om enkelvoudige plantjes maar om producten van ingewikkelde technieken, die in de oertijd van ons bestaan nog niet bestonden. Daar werkt helaas de wet van de negatieve vermeerdering. Laat de mensheid daar niet aan ten onder gaan.