Techniek, kans of verstoring?

Als lezer van het Financieel Dagblad wilde ik mij de kans om Ben Verwaayen te ontmoeten natuurlijk niet laten ontgaan. Daarom bezocht ik op 21 november de bijeenkomst Digidroom of Digidoolhof, die door de Remonstranten werd georganiseerd. Niet vaak zag ik drie mensen waarvan de verhalen beter op elkaar aansloten dan tijdens deze bijeenkomst.

Benoemen van nieuwe mensenrechten wordt urgent

Inleider Pieter Dronkers laat eerst Melanie Peters van het Rathenau instituut aan het woord. Haar instituut heeft als doel overheid en burgers te informeren over digitale zaken, discussie over dit onderwerp te ontketenen, zowel bij burgers als in de politiek. Melanie gaat in op de doolhof-kant van de digitale revolutie. Zij benoemt onderwerpen als werkloosheid als gevolg van automatisering, vooruitgang versus afkeer en met name de gevaren van het koppelen van persoonlijke gegevens als gevolg van de opmars van internet of things: de auto die de garage informeert dat hij een onderhoudsbeurt nodig heeft, maar ook de koelkast die zelf melk bestelt bij de supermarkt. Zij maakt duidelijk, dat al deze mogelijkheden weliswaar gemak opleveren, maar ook tot issues over databescherming en privacy kunnen leiden. Awareness daarover is van het grootste belang. Zijn nieuwe mensenrechten nodig, bijvoorbeeld het recht om niet gemeten te worden, het recht om vergeten te worden? Ook de opmars van sociale media (nepnieuws!) wordt door haar aangestipt.

Kans of verstoring

Daarna komt Ben Verwaayen aan het woord. Verwaayen heeft zijn sporen in de zakelijke wereld ruimschoots verdiend en hij heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het op de kaart zetten van Nederland als innovatief land. Als begeleider van diverse start-ups in India schetst hij, dat zonder de ontwikkeling van de techniek de mensen in landen als India zich minder snel hadden kunnen ontwikkelen. Met name voor de middenklasse is dat heel belangrijk.

Verwaayen maakt het grote verschil duidelijk tussen ontwikkeling nu en 30 jaar geleden: iedereen had toen de tijd om zich aan te passen aan een nieuwe ontwikkeling, nu is hij er per direct, altijd en overal. Waar de techniek in eerste instantie hielp om “domme” werkzaamheden weg te nemen, wordt vandaag de dag ook intelligent werk (zoals het werk van een arts) door de techniek overgenomen.

Wat Verwaayen betreft lijkt de techniek niet snel genoeg te kunnen voortschrijden. Waar disruption in Nederland wordt vertaald als verstoring/ontwrichting wordt dat in Groot-Brittannië gezien als kans. Verwaayen steekt niet onder stoelen of banken dat hij vooral de Britse betekenis aanhangt.

Verwaayen is inspirerend, maar ook ééndimensionaal: hij checkt niet of de mensen met hem mee kunnen komen en verwacht niet veel tegenspraak. Hij is zeer marktgedreven: oplossingen komen vanzelf uit de markt en de markt bepaalt of iets een succes is of niet. Dat wat de mensen niet aanstaat, dat kopen ze niet.

Prijskaartje

Alistair Niemeijer, ethicus bij de Universiteit voor Humanistiek krijgt als laatste het woord. Zijn presentatie leek in eerste instantie wat saai, maar hij geeft ons met een oefening inzicht in de keuzes die wij wellicht binnenkort al moeten gaan maken. We moeten reageren op stellingen en worden bevraagd op onze keuze. Welke prijs ben jij bereid te betalen bij het wel/niet accepteren van techniek en (zorg)robots in de eigen levenssfeer? Ik blijk daarbij ouderwetser te zijn dan ik zelf voor mogelijk had gehouden.

Alle sprekers gaven de zaal ruimschoots de mogelijkheid om te reageren en er kwamen interessante extra punten naar voren – zoals Cyber-security.

Het mag duidelijk zijn: de digidroom is niet te stoppen en dat levert zowel voordelen als problemen op. En de doolhof lijkt zich voorlopig niet te ontwarren. Maar zolang ieder dat ziet en mensen als Melanie Peters en Alistair Niemeijer de ruimte krijgen, naast de noodzakelijke wegbereiders van de vooruitgang als Ben Verwaayen, moet dat goed komen.

Toekomstvisioen

Last but not least: Verwaayen schetst, dat door voortschrijding van de techniek in de nabije toekomst nog ruimte is voor twee zaken: zorg en creativiteit. Ik woonde in maart van dit jaar een presentatie bij van trendwatcher Yuri van Geest, die daar nog een derde element aan toevoegde: zingeving. Laat dat nou de core business van de Remonstranten zijn!  Ook al doet hij nu iets anders: Pieter Dronkers doet er goed aan zijn skills op dit gebied levend te houden.