Van oude feesten, de dingen die voorbijgaan

Driekoningen, wat houdt dat vandaag de dag nog in? Voor de meeste mensen is het niet meer dan het sein om de kerstspullen op te ruimen. En dan ben je al langzaam geweest, want je moet ook praktisch zijn. Je kunt maar beter met je boom in het ophaalrooster van de gemeentereinigingsdienst passen anders is het nog zo eenvoudig niet om hem kwijt te raken.

De donkerste periode van het jaar is voorbij. De dagen lengen weer, je merkt het ook al een beetje. De kerstster voor het raam kan weg. Hij heeft zijn taak volbracht. De drie koningen hebben – geleid door de ster – de stal gevonden waar Jezus in de kribbe ligt. Casper, Balthasar en Melchior hebben hun kostbare cadeaus afgeleverd en reizen vol van alle bijzondere dingen die ze meegemaakt hebben langs een andere route weer terug (Matteus 2:1-18).

Van feest naar feest

Ik kijk met enige weemoed terug naar mijn jonge jaren. Vroeger was het bij ons in Nijmegen gebruik dat de kinderen verkleed als koningen en met lampions langs de deuren gingen om snoep te bedelen. Het snoep werd ‘verdiend’ door een liedje te zingen: “Drie koningen, drie koningen geef mij een nieuwe hoed. Mijn oude is versleten. Mijn moeder mag het niet weten. Mijn vader is niet thuis. Piep zei de muis in het voorhuis”. Eigenlijk dus hetzelfde als ze in Utrecht met Sint Maarten doen. Dat kenden wij dan weer niet.

Nog wat verder terug in de tijd had mijn opa (een echte Brabander) altijd grote verhalen over Driekoningen. Hij kon smakelijk vertellen over de koek waarin een boon verborgen was. Wie hem trof was voor die dag de koning en bepaalde de regels in huis. Iets vergelijkbaars gebeurde met Onnozele kinderen (28 dec). Dan kreeg hij de sleutelbos van zijn moeder en was hij als jongste kind één dag de baas in huis. Op veel plaatsen schijnt het met Onnozele kinderen ook gebruikelijk geweest te zijn om langs de deuren te gaan en om snoep te bedelen.

Dit was Andere tijden, nu weer terug naar onze tijd

Interessant al deze oude feesten die iets te doen hebben met lekker eten, kleding en bedelen. En dan hebben we het nog niet over Sinterklaas gehad, ook goed voor veel lekkers en cadeaus. Nog langer geleden was het natuurlijk ook een kans om wat extra’s binnen te halen in de periode dat het voor armere mensen zwaar was.

Ik heb de indruk dat al deze (volks)feesten minder leven vandaag de dag. Hoewel er (even gegoogled) in Brabant en Limburg nog steeds aan gedaan wordt. Speelt het een rol dat het merendeel van deze feesten katholiek is? Heeft het meer algemeen te maken met de verdwijnende interesse voor kerk en kerkelijke tradities? Of is het gewoon teveel van hetzelfde in een te korte periode, los van Allerheiligen, Allerzielen, Advent en Kerstmis?

Dit was Andere tijden en nu weer terug naar onze tijd. Dit jaar werd ik voor het eerste verrast door kinderen die riepen: ‘Trick or treat’. Het was 31 oktober, ik had geen snoep in huis. Halloween zit zo nog niet in mijn systeem. Hé, weer een feest met snoep, licht en grappen. Zou dit feest bij onze tijd gaan horen, terwijl de andere een zachte dood aan het sterven zijn?