Pinksteren als het herstel van de spraakverwarring in Babel

Als klein jochie zat ik vaak naast mijn vader op de bank. Dan keken we tv. Ik herinner me een interview op straat waarin willekeurig mensen werd gevraagd of ze wisten wat Pinksteren betekende. Het zijn inmiddels bekende interviews. Negen van de tien personen weet meestal nog net dat het een vrije dag is, maar daar houdt het op. Mijn vader was woest, meen ik mij te herinneren. Wat belachelijk dat niemand meer weet wat Pinksteren inhoudt. Volgens mij kun je hetzelfde met Hemelvaart, Kerst, Pasen, en zo voorts doen, met hetzelfde resultaat, maar dat terzijde.

Nu komt de biecht: ik wist op dat moment óók niet wat Pinksteren precies in hield. Natuurlijk hield ik mijn mond, maar na de betekenis van Kerst en Pasen verdwijnt de theologische kennis al gauw naar de achtergrond. Pinksteren. Ik zal het maar verklappen, want misschien heb jij ook geen idee. Pinksteren is het feest van de uitstorting van de heilige Geest nadat Jezus naar de hemel is gegaan. Een prachtig verhaal, met een boodschap. Een visioen van wat er óók mogelijk is als mensen samenwerken, dezelfde taal spreken, geïnspireerd raken door elkaar. Pinksteren is naast het vieren van de uitstorting van de heilige Geest ook het feest van herstel, de droom van een nieuwe wereld.

Een paar verhalen uit het Oude Testament

Het Oude Testament is niet mals. We kennen de verhalen wel uit het begin van de Bijbel: Adam en Eva, de eerste mensen, worden volwassen en nemen kennis van goed en kwaad, waardoor ze voorgoed het kind-zijn achter zich moeten laten en moeten zwoegen in de wereld. Dan het verhaal van twee zonen van Adam en Eva: Kaïn en Abel: de wereld verandert en de jager-verzamelaars en schaapherders moeten het afleggen tegen de domesticering van de mens door het graan. Bezit wordt belangrijk en rondtrekken wordt doodgeslagen. Dit is mijn land en dit graan is van mij, je mag het hebben, maar dan wil ik iets van jou. Kaïn, de landbouwer wint. Het staat symbool voor het einde van een tijdperk.

De ark van Noach vinden we kort daarna: een verhaal over een samenleving waar niemand de regie en verantwoordelijkheid neemt over het collectief. Ieder doet wat goed is in zijn of haar ogen. Individualisme en eigen verantwoordelijkheid vieren hoogtij. Met zo’n samenleving loopt het niet goed af. En dan het verhaal van de torenbouw van Babel. Een spiegelverhaal op de ark van Noach en de zondvloed. Bij de torenbouw is het niet vrijheid blijheid, maar spreekt iedereen dezelfde taal. Eén gezamenlijk doel. Waarschijnlijk met leiders en communistische systemen. Ook dat gaat mis. Wanneer fundamenten van samenlevingen gebouwd zijn op uiterste filosofieën gaat het uiteindelijk mis. Het is voor de mens niet goed, voor de planeet niet goed, voor God niet goed.

Wat heeft dit toch te betekenen?

En dan Handelingen. Hier is het herstel zichtbaar. Herstel van een verhaal dat in het verleden mis ging. Zoals er op meer plekken in de Bijbel fout gelopen verhalen soms worden rechtgezet. De mens kan niet als één samenwerken en daarmee de hemel bereiken, maar met de geest van God lukt dat wel. Hoewel het communistische systeem dat de eerste gemeentes met elkaar onderhielden ook geen stand hield, bestaan kerken tot op heden nog steeds. Omdat de kerk de verbeeldingskracht heeft voor een betere wereld. Omdat kerken bij uitstek het voorbeeld zijn van vrijwilligers met een gezamenlijk doel. Kijk alleen al naar de (veelal vrijwillige) energie die gestoken wordt in kringen, blogs, (online) vieringen! Een heel team vrijwilligers zet zich in om mensen thuis in tijden van corona een hart onder de riem te steken, een gevoel van verbondenheid te geven.

Babel en Pinksteren zijn ook theologisch gezien het toonbeeld voor vrijzinnig geloven: iets dat in het verleden fout ging hoeft geen dogma in steen gebeiteld te worden. Met Pinksteren zien we dat het spreken in de eenheid van verschillende tongen en talen juist heel positieve uitwerkingen kan hebben.

Het kan dus tóch!

Niets hoeft vast te staan, alles ligt open en mag bevraagd worden. Een houding die ook in de wetenschap belangrijk is en waar enkel nog vooruitgang te boeken is als we samenwerken. En dat lijkt mij anno 2021 behoorlijk noodzakelijk als we kijken naar de huidige urgente thema’s. Zelfs politiek gezien mag je in sommige landen op deze wereld hopen dat ze elkaar snel zullen vinden, gaan samenwerken, om zo een betere wereld voor zichzelf en anderen te creëren. Want waar rijken oorlog voeren, sterven de armen.

Om dit blog vrolijk af te sluiten wens ik je de geest van God toe.

Inspiratie, creativiteit en samenwerkingen.

Om synergie te creëren, om zin te geven aan uw en andermans leven en de betere wereld die wij ons verbeelden, werkelijkheid te maken.

Voor wie de beide teksten graag nog eens naleest:

Genesis 11:1-9
“Ooit werd er op de hele aarde één enkele taal gesproken. Toen de mensen in oostelijke richting trokken, kwamen ze in Sinear bij een vlakte, en daar vestigden ze zich. Ze zeiden tegen elkaar: ‘Laten we van klei blokken vormen en die goed bakken in het vuur.’ De kleiblokken gebruikten ze als stenen, en aardpek als specie. Ze zeiden: ‘Laten we een stad bouwen met een toren die tot in de hemel reikt. Dat zal ons beroemd maken, en dan zullen we niet over de hele aarde verspreid raken.’ Maar toen daalde de HEER af om te kijken naar de stad en de toren die de mensen aan het bouwen waren. Dit is één volk en ze spreken allemaal een en dezelfde taal, dacht de HEER, en wat ze nu doen is nog maar het begin. Alles wat ze verder nog van plan zijn, ligt nu binnen hun bereik. Laten wij naar hen toe gaan en spraakverwarring onder hen teweegbrengen, zodat ze elkaar niet meer verstaan. De HEER verspreidde hen van daar over de hele aarde, en de bouw van de stad werd gestaakt. Zo komt het dat die stad Babel heet, want daar bracht de HEER verwarring in de taal die op de hele aarde gesproken werd, en van daar verspreidde hij de mensen over de hele aarde.”

Handelingen 2:1-24
De komst van de heilige Geest
“Toen de dag van het Pinksterfeest aanbrak waren ze allen bij elkaar. Plotseling klonk er uit de hemel een geluid als van een hevige windvlaag, dat het huis waar ze zich bevonden geheel vulde. Er verschenen aan hen een soort vlammen, die zich als vuurtongen verspreidden en zich op ieder van hen neerzetten, en allen werden vervuld van de heilige Geest en begonnen op luide toon te spreken in vreemde talen, zoals hun door de Geest werd ingegeven. In Jeruzalem woonden destijds vrome Joden, die afkomstig waren uit ieder volk op aarde. Toen het geluid weerklonk, dromden ze samen en ze raakten geheel in verwarring omdat ieder de apostelen en de andere leerlingen in zijn eigen taal hoorde spreken. Ze waren buiten zichzelf van verbazing en zeiden: ‘Het zijn toch allemaal Galileeërs die daar spreken? Hoe kan het dan dat wij hen allemaal in onze eigen moedertaal horen? Parten, Meden en Elamieten, inwoners van Mesopotamië, Judea en Kappadocië, mensen uit Pontus en Asia, Frygië en Pamfylië, Egypte en de omgeving van Cyrene in Libië, en ook Joden uit Rome die zich hier gevestigd hebben, Joden en proselieten, mensen uit Kreta en Arabië – wij allen horen hen in onze eigen taal spreken over Gods grote daden.’ Verbijsterd en geheel van hun stuk gebracht vroegen ze aan elkaar: ‘Wat heeft dit toch te betekenen?’”