14 augustus 2016

Hoe denk jij dat de toekomst eruit zal zien?

Geschreven door Liesbeth Orthel

Gaan we naar de tuinen? Dat is een vaste vraag als we afreizen naar Frankrijk. Bedoeld wordt het Festival des Jardins in Chaumont-sur-Loire. Op het landgoed van het kasteel richten beeldend kunstenaars en (tuin)architecten elk jaar zo’n 25 stukjes grond in aan de hand van een thema. Voor 2016 was dat: Tuinen voor de komende eeuw.

Nou moet ik zeggen dat het toekomstbeeld bepaald pessimistisch was. De problemen die ons wachten kennen wij wel: opwarming van de aarde, verandering van het klimaat, stijgende zeespiegel, groeiende wereldbevolking, verstedelijking, vervuiling, tekort aan grondstoffen en voedsel. Meerdere ontwerpers gingen uit van de totale vernietiging van de leefomgeving door toedoen van de mens zelf, of een enkele keer ook door iets buiten ons om, bijv. de inslag van een meteoor. En dan dringt zich automatisch de vraag op: als de omstandigheden zo veranderen, wat betekent dat dan voor onze leefomgeving? En daar kwam meteen ook de meevaller. Want hoewel de blik op de wereld pessimistisch is, geloven de meeste ontwerpers dat natuur én mens weten te dealen met de problemen. Misschien is het ’t aardigst om dit met wat tuinvoorbeelden te illustreren.

Oikos: huis en tuin vormen één geheel

Chaumont Oikos

Uitgangspunt: overbevolking vormt een bedreiging voor de natuur. Grondstoffen en energiebronnen raken uitgeput, er is te weinig voedsel, en te weinig ruimte om al die mensen te huisvesten. Oplossing: We gaan weer terug naar de natuur. De natuur sluipt het huis binnen. We worden allemaal landbouwers. Elk plekje in, rondom en op het huis wordt ingezet om voedsel of grondstoffen te verbouwen. Elke kamer is gevuld met gewassen die ondersteunend zijn aan de functie van de ruimte. Het evenwicht tussen mens en natuur wordt op den duur hersteld.

Laat de regen maar komen!

Chaumont drijvende tuin

De opwarming van de aarde zal een stijging van het zeewaterniveau tot gevolg hebben. Mens en natuur zullen volgens deze ontwerpers weer een nieuw evenwicht moeten vinden. Zij hebben zich daarbij laten inspireren door de drijvende tuinen in Myanmar (Birma). Die tuinen bestaan uit waterplanten en metersdik slib, met bamboestokken vastgeprikt in de bodem. Er wonen mensen op en er wordt groente en fruit geteeld. In onze omgeving zouden wilgen ideaal zijn om woonplaatsen op te verankeren. Bovendien leveren ze geschikt bouwmateriaal. Op deze drijvende eilanden kan dan ook – net zoals in Myanmar – gebouwd en verbouwd worden. Zo biedt de natuur zelf nieuwe mogelijkheden en de mens maakt er dankbaar gebruik van om het leven opnieuw in te richten.

Energievoorziening op het dak

Chaumont daktuin

De meeste mensen wonen in steden in hoogbouw. Op de daken zijn rustige plekken ingericht waar ze buiten kunnen verpozen omringd door groen, planten. Daktuinen hebben veel nuttige eigenschappen: ze bieden ontspanning, zuiveren de lucht, koelen in de zomer en houden warmte vast in de winter en ze kunnen een rol spelen in de waterhuishouding. Bovendien zullen de planten in de toekomst ingezet kunnen worden voor het opwekken van energie, elektriciteit. En… mocht je denken wat is dit voor een luchtfietserij: er wordt al druk mee geëxperimenteerd, en dat geldt voor veel ideeën die hier gepresenteerd worden (dit was overigens de Nederlandse inzending voor het festival).

De laatste akte

Chaumont natuurtheater

Deze tuin is geprojecteerd in het jaar 2250. Steden zijn dan zo uitgedijd dat ongebruikte grond waarop de natuur nog onbelemmerd floreert bijna niet meer bestaat. De paar plekken die nog niet zijn opgeslokt door de stad krijgen waarde, ze worden als het ware een luxeproduct. Mensen komen om ervan te genieten. Hiertoe worden ‘natuurtheaters’ ingericht. Stadsbewoners kunnen plaatsnemen op gerieflijke stoelen om de natuur te ervaren en om te kijken naar het ongelooflijke schouwspel dat de natuur biedt: planten en dieren. Geniet van de show. Verwonder je. Kom tot rust. Denk na.

We hopen natuurlijk niet dat dit werkelijkheid wordt; in alle tuinen zijn de problemen van onze tijd – de uitdagingen voor de toekomst – uitgebeeld, maar vaak ook op inventieve en verrassende wijze gepareerd. De tuin blijkt een plaats voor reflectie, experimenten en vernieuwing. Het Festival van Chaumont verrast mij elk jaar weer én zet op een vrolijke manier tot denken aan. Het is tenslotte wel vakantie.

Gerelateerd