Spiritueel brein

Je hoort er veel over de laatste tijd: we hebben 3 verschillende breinen. Ieder die zich bezig houdt met coaching, therapie of zelfontwikkeling kan je erover vertellen. Wij menselijke wezens zijn gezegend met een drietal breinen die niet helemaal lekker op elkaar zijn afgestemd. Het oudste stuk in de hersenen is het zgn. reptielenbrein. Dat is klein, primitief en kent slechts één functie: overleven door middel van een beperkt aantal primaire reacties zoals vluchten, vechten of bevriezen. Van latere datum is het zoogdierenbrein dat emoties, sensaties en primaire gevoelens herbergt die ons in staat stelt in groepen te leven en basaal te communiceren. De jongste aanwinst in ons brein is ons denkend hersendeel dat het ons mogelijk maakt te redeneren, complexe zaken te overzien en rationele keuzes te maken. Omdat deze 3 lagen niet optimaal op elkaar zijn afgestemd zijn, ervaren we conflicten in ons gevoelsleven, botsende verlangens en onverklaarbare stemmingswisselingen. Een beetje therapeut zal ons bij mentale nood bijstaan onze weg te vinden tussen de tegenstrijdige impulsen vanuit deze gelaagde hersenstructuur.

Vanochtend op de terugweg van het zwembad, een stuk dat ik zo vaak fiets dat je gedachten onwillekeurig de vrije loop nemen, viel me ineens in dat zich mogelijk nog andere breinen in ons hoofd ophouden. Waarom niet ook een spiritueel brein? Met bijvoorbeeld als specialiteit dimensies te ervaren die buiten het empirisch waarneembare vallen of een intermenselijke vermogen bevat met een besef van ons eigen bewust zijn. Ik noem maar wat. Tegelijk realiseerde ik me – wat steevast gebeurt als je meent een bijzonder creatieve inval te hebben – dat dit ongetwijfeld geen originele gedachte is. Dus thuis gelijk gegoogeld naar ‘spiritueel brein’ en jawel hoor een boek met dezelfde titel en talloze verwijzingen naar ontdekkingen van een specifiek deel van de hersenen die oplichten als er sprake is van spirituele activiteit zoals mediteren, channelen of intens contact met het transcendente.

Maar bevredigend was die zoektocht niet. Wat ik tegen kwam aan websites was vooral onderzoek dat wilde bewijzen dat spiritualiteit daadwerkelijk gepaard ging met aanwijsbare hersenactiviteit. En dat vanwege die zichtbaar lokaliseerbare elektrische prikkels aangetoond kon worden dat transcendente ervaringen ‘echt’ zijn. Wat mij echter op het idee van een spiritueel brein bracht kwam niet voort uit een aandrang om geestelijke leven als zelfstandige hersenactiviteit te lokaliseren, maar door het besef dat we een wonderlijk vermogen hebben om mentaal een stap naar achter te kunnen zetten en waar te nemen wat zich afspeelt in onszelf. En waar je zelfs afstand kunt nemen van wat er aan vluchtneigingen, emoties en rondtollende gedachten in je omgaan. Door los te laten, te ontspannen, te verwelkomen van wat zich aandient in je binnenste, in gang gezet door die 3 actieve breinen in je hoofd. Blijkbaar zitten we niet (helemaal) opgesloten in ons hoofd en lijf waar het reptiel, het zoogdier en onze hersenspinsels de dienst uitmaken. Als dit vermogen werkelijk binnen ons bereik is en mogelijk te cultiveren valt of religieus uit te diepen, beschikken we over een enorm potentieel. Dat we in die zin wellicht kunnen spreken over een spiritueel brein, is een opbeurende gedachte zo begin december als de kou toeneemt, de dagen korter worden en er meer dan genoeg onrust om ons heen is.