Slachtoffer…

Slachtoffers lijken de lievelingen van de kerk… Aan hen is onrecht gedaan! Of onrecht overkomen! Zij hebben bijzondere aandacht nodig. De kerk is er dan ook in het bijzonder voor hen.

In de samenleving groeit de “slachtoffercultuur” – bij iedere ramp  vele kaarsjes, stille tochten. Er is een groeiende ring van volg-slachtoffers: nabestaanden, kinderen van gehandicapten, getuigen van een geweldsdelict…

En het is goed dat daar aandacht voor is. Vroeger was het: kiezen op elkaar – elk mens heeft wel eens wat – het leven gaat door. Nu is er publieke aandacht, praatgroepen, professionele hulp…

Eén been

Mijn vader had een houten been. Was als kind van 12 onder een zandtreintje gekomen, spelend op een bouwterrein… Been afgezet boven de knie. Veel kon hij niet doen, konden we ook samen niet doen: voetballen, berg beklimmen….. Veel konden we ook wel doen: postzegels verzamelen, zwemmen, fietsen. Mijn grootouders leerden mijn vader om geen “slachtoffer” te zijn. Natuurlijk: hij had een handicap, maar hij was het niet…

Slachtoffercultuur?

“Elk voordeel heb zijn nadeel” – zei onze nationale voetbalheld. Kan aandacht voor slachtoffers ook een nadeel hebben? Voor het slachtoffer zelf? Misschien: want aandacht, kan ook verlammend werken. En dan bedoel ik aandacht voor de persoon uitsluitend in de “slachtoffer-rol”. Een mens is altijd meer dan “slachtoffer”. Je hoeft (zoals ik hoop) je identiteit niet te ontlenen aan het onrecht wat je is aangedaan, het ongeluk wat je is overkomen.

Herstel van identiteit…

Voor een slachtoffer is haar/zijn identiteit aangetast. Geestelijk of fysiek of beide. Gaat dat je leven bepalen? Ja – zo lang als nodig is om weer een beetje bij jezelf te komen. Maar die “zelf” kan een “nieuwe zelf” worden – over de aantasting heen. Over onrecht heen – zodat dit niet het laatste woord heeft. Aandacht is prachtig, helend ook. Maar duurzaam kan het een cocon worden waarin je als slachtoffer gevangen raakt. De natuur leert, dat je dan wel weer een vlinder kunt worden.

Erkenning en doorgaan

Herstel van identiteit begint met de erkenning van wat je is overkomen. Dat moet immers een deel van jezelf gaan worden. Om daarna – op een nieuwe manier – als een nieuw, volwaardig mens weer door te gaan.

Jezus werd door zijn omgeving steeds op slachtoffers gewezen. Hij zag hen, dat wil zeggen: hij erkende hen in datgene wat hen was overkomen. Maar daarna is het de boodschap: sta op en wandel, pak je leven weer op als een nieuw mens…