Pelgrimstocht in Noorwegen

Veel mensen weten dat je als pelgrim op weg kunt gaan naar Santiago de Compostella. Een aantal mensen weet dat je een dergelijke voettocht ook naar Jeruzalem of Rome kunt lopen. Een enkeling weet dat Trondheim in midden Noorwegen ook een pelgrimsoord is.

In de kathedraal van Trondheim heeft lang het lichaam van de heilig verklaarde koning Olav begraven gelegen. Deze Olav werd in 995 geboren. Als jonge man ging hij zuidwaarts, op Vikingtocht, en liet zich in Rouen (Bretagne) dopen. In 1015 keert hij terug naar Noorwegen en voert het christendom als religie in. Niet iedereen is blij met zijn optreden. Hij wordt verdreven en trekt zich terug in een landstreek in Rusland. Bij zijn poging tot terugkeer in de noordse landen wordt hij bij Stiklestad vermoord (1030). Zijn lichaam wordt naar Nidaros – zo heette Trondheim vroeger – gebracht. Er gebeurden al snel wonderen op de plek waar zijn lichaam lag opgebaard. Al in 1031 werd hij heilig verklaard. Er werd een kapel gebouwd op zijn graf.

De pelgrimage kwam op gang. Een pelgrim ging op weg als straf voor een misdaad (de weg was gevaarlijk en of je terugkwam was onzeker). Of men ging op weg om persoonlijk boete te doen of genezing te zoeken. Je kon een zogenaamde aflaat verkrijgen voor de zonden die je gedaan had én voor de zonden die je nog zou doen in de toekomst. Met een aflaat – zo werd verkondigd – hoefde je ziel veel minder tijd in het vagevuur door te brengen. Met de Reformatie (1536-1537) kwam er onder andere een einde aan de aflatenpraktijk, en ook aan het pelgrimeren. Olavs resten zijn verdwenen. Niemand weet waar ze zijn.

Bewegen

In de jaren tachtig van de vorige eeuw vonden de Noorse staat en de lutherse kerk elkaar op het thema: bewegen. De staat vond dat er meer bewogen moest worden en de kerk opperde het idee om de oude pelgrimsroutes naar Trondheim weer in ere te herstellen.

Zodoende kun je nu van Oslo naar Trondheim lopen. Er is ook een route vanuit Stiklestad naar Trondheim (en er zijn er nog meer). De bewegwijzering is in handen van vrijwilligersgroepen, die georganiseerd zijn rond aan aantal pelgrimscentra. Die centra zijn vaak verbonden aan een (zeer oude) kerk die op de route ligt. Er zijn ook een aantal pastores en diakenen vrijgesteld om dit werk te begeleiden.

De merktekens langs de weg zijn over het algemeen makkelijk te vinden. ‘Met opzet’, zegt pelgrimspastor Hans Jacob Dahl ‘zodat de moderne pelgrim alle aandacht bij zijn of haar innerlijke weg kan houden’.

Mensen gaan tegenwoordig anders op weg dan vroeger. Nu loop je de route voor de wandelervaring en misschien ook wel om je leven te doordenken of bezig te zijn met een religieus thema. Vroeger was de schrijn van de heilige Olav het doel, nu is het onderweg zijn op zich belangrijker.

Ik heb met een groep vrouwen delen van de route Oslo – Trondheim gelopen. De totale route is 643 kilometer. Wij liepen er 150 kilometer van. Ook in deze groep waren we verschillend onderweg; de één voor de wandelervaring, de ander om over andere levensthema’s na te denken. De één had wel iets met geloven, de ander liever niet.

Help elkaar en wacht op elkaar

We startten bij de ruïnes van de Halvardskathedraal in Oud-Oslo. Door de stad liepen we naar de Gamle Akerskirke. Dit is het oudste nog in functie zijnde middeleeuwse gebouw in Oslo: een romaanse kerk, die teruggaat tot 1080. We werden ontvangen in het Pelgrimscentrum, wat eraan verbonden is. Ds Roger Jensen heeft ons, na een korte inleiding over pelgrimage, op weg gestuurd met de aanwijzing: ‘jullie zijn pelgrims, let op elkaar, help elkaar en wacht op elkaar ieder half uur, want iedereen loopt een ander tempo’. Wie wilde, mocht daarna Gods zegen ontvangen:

May the road rise to meet you,
May the wind be always at your back
may the sun shine warm upon your face
May the rain fall soft upon your fields
And untill we meet again
May God hold you in the palm of his hand.

We kregen er een polsbandje bij om ons eraan te herinneren.

Soms ‘popten’ de zegenwoorden zomaar op als ik aan het lopen was: het is fijn als de weg je ‘tegemoet komt’ door niet al te heftig te stijgen of door de mooie landschappen die ze brengt of door een goed gesprek, zodat je ongemerkt kilometers aflegt.

De zon scheen gelukkig niet in mijn gezicht, want dat is alleen maar verblindend. We liepen natuurlijk van zuid naar noord en dan verwarmt ze heerlijk je rug. En we hádden veel zon: het is een feest om twee dagen boven de boomgrens over het zonovergoten Dovrefjell te lopen.

De wind had ik juist graag in mijn gezicht om een beetje af te koelen, want er moest soms flink gestegen worden. Regen? Ja, veel geluk mee gehad: namelijk niet. Op één dag na en toen kwamen we ook echt doornat aan. Dan waardeer je het extra hoe fijn het is dat er dan iemand een warme maaltijd in de pelgrimsherberg voor je klaar heeft staan. En dan de handpalm van de Eeuwige: wat zeg je daar mee? Voor de één een mooi beeld, voor de ander iets wezensvreemds. Zo is dat nu eenmaal. Maar iedereen heeft een goede tocht gelopen, en was blij en voldaan bij aankomst; ook al was er soms pijn in de ziel of pijn in het lijf. Ik had deze zegen nog nooit zo fysiek beleefd, al kende ik de woorden al heel lang.

Overdag liepen we met een rugzakje met een daguitrusting (thermosje thee, drinkwater, lunchpakket regenspullen) en wandelstokken ongeveer 15 kilometer. We zijn heel gastvrij ontvangen in een aantal pelgrimscentra – mochten de kerk bekijken of kregen een kleine toelichting bij de plek waar we waren. We hadden allemaal een ‘pelgrimspas’ bij ons.

In dit document verzamel je de stempels van de plaatsen waar je bent geweest (mét datum) zodat je in Trondheim kunt aantonen dat je de route daadwerkelijk hebt gelopen.

Bestemming bereikt!

Alleke voor de Nidaros-kathedraal in Trondheim

En dan kom je uiteindelijk in Trondheim aan. Het laatste stuk van de route helpt je om weer te wennen aan het gedruis van de stad. De laatste loodje – bezoek aan de Olavsbron- en dan loop je het plein op voor de Nidaroskathedraal! Een geweldig gevoel is het om daar aan te komen en dat je het ‘m samen geflikt hebt!

Op vertoon van je pelgrimspas mag je de kerk in. Je wordt bij de deur speciaal welkom geheten door de kerkwacht. Deze mevrouw (in een mooie aarderood gewaad) zag meteen aan onze gezichten dat we pelgrims waren. Je straalt kennelijk ‘het buitenzijn’ en ‘de voldoening’ en ‘de moeie voeten’ uit.

Met de pelgrimspas mag je later op een kantoortje in het pelgrimscentrum een Olavsbrief halen. Het officiële bewijs dat je voldoende kilometers gemaakt hebt op deze route.

Tips & tricks

Experts zeggen dat het lopen naar Trondheim echt iets anders is dan het lopen naar Santiago. Het loopseizoen is veel korter, de Noorse weersomstandigheden vragen om een goede uitrusting en het landschap waar je doorheen loopt kan veeleisend zijn, maar zo mooi!

Mocht dit je inspireren: kijk eens op www.pilegrimsleden.no. Deze site biedt een schat aan informatie en levert ook kaarten en overnachtingsadressen. Je kunt ook kijken op www.fruamundsen.nl. Zij bieden begeleide pelgrimsreizen aan. Ze nemen je een berg organisatie uit handen, weten de goede overnachtingsplekken te vinden en zij kennen de pelgrimspastores goed, zodat de kerken die je onderweg tegen komt ook open zijn.

• Lezen: Roger Jensen, Weit offene Augen: Pilgern gestern und heute.
• Ria Warmerdam: Het Olavspad. En haar site www.op-vrije-voeten.nl

Alleke ontvangt de Olavsbrief in het pelgrimscentrum