Oefening in terugkijken

‘Moet je mijn haren zien!’

Julie, mijn kleindochter van 10, vindt het heerlijk: door oude fotoalbums bladeren. Een klein feestje van herkenning: “…. weet je nog wel……?!” Nieuwsgierige vragen “…. wanneer ……?” “…. wie was dat nou toch …..?”, “ ….. o, wat lief ….!!”(vooral de eigen baby-foto’s) “….. moet je m’n haren zien…” (recente foto van een beginnende tiener).

Terugkijken – een menselijke behoefte? Een noodzaak? Een talent?

Fotoalbum van ons geheugen

Rond oud-en-nieuw kijken we massaal terug. In het “fotoalbum” van ons geheugen roepen we de relevante beelden op. Zowel in het groot – alle maatschappelijke wel-en-wee. Als op het niveau van familie en vrienden – momenten van verdriet en vreugde, van zorg en verwachting ….. En ook in de diepere laag van je eigen bestaan?

Het “scannen” van je plek in het leven lijkt niet alleen een diepgewortelde behoefte, maar ook een noodzaak.

Mijn kleindochter Julie bekijkt niet alleen foto’s, maar ziet daarin ook terug wie zij is: haar identiteit. Terugkijken levert, bewust of onbewust, een inkijkje op naar jezelf. Dat ben ik, zo ben ik …..

Geluksmomenten

Nu gaan alle foto’s in een fotoboek over hele of halve geluksmomenten. Verjaardagen, met elkaar aan tafel, met vriendinnen op school. Dus dat “inkijkje” in je bestaan levert vooral bevestiging op – in de letterlijke zin van “vastmaken”. Je geworteld weten in je leven. Je onderdeel weten van het leven …. “ja” kunnen zeggen tegen het bestaan.

Dat vermogen om “ja” te zeggen is niet alleen een noodzaak, maar wordt steeds meer een talent.

In het fotoalbum van onze herinneringen komen, met het ouder worden, steeds meer beelden die we daarin niet graag zouden zien. Of er zijn lege plekken van onmetelijk gemis. Is omzien dan ook nog “ja zeggen” tegen de toekomst? Want dat is wat we elkaar straks toch toeroepen: “…. Gelukkig nieuwjaar ….!!” Dat betekent: zeg maar “ja” tegen dat nieuwe jaar “ ….. ik kom er weer aan… met m’n hele hebben en houwen zal ik m’n eigen plek weer in gaan nemen …..”

Vreugde en verdriet delen

Dat “JA-ZEGGEN” gaat niet vanzelf. Vraagt oefening. De Geertekerk is voor mij zo’n oefenplaats. Een plek waar generaties voor mij – zonder enig direct nut of noodzaak – bij elkaar kwamen. Om daar, in die ruimte, alleen en samen, verdriet en vreugde te delen. Om uit volle borst te zingen over een verhaal: een blijde boodschap over de geboorte van een kind, voor herders en voor koningen. Terwijl we ook heus wel weten dat na elke kerstmis ook telkens weer die kindermoord te Bethlehem plaatsvindt (Mattheus 2:18). En dat het omzien naar vreselijkheid ons er niet van weerhoudt om samen het leven toe te zingen ……