Meditatie: een kwestie van thuiskomen

Voor de middagmeditatie voor medewerkers in het ziekenhuis waar ik werk, verschijnt een aantal verpleegkundigen in hun witte kleding. De ruimte van het stiltecentrum is bijna te klein. De meditatie die wij als geestelijk verzorgers bieden en die ik samen met een collega begeleid is op basis van Zen en Mindfulness. Het idee is simpel: even ‘weg van de snelweg’ van de werkvloer en opnieuw ’thuiskomen bij jezelf’. De meditatie is al even eenvoudig: terug naar het lichaam, de adem en het milde hart. De verbinding herstellen met wie je wezenlijk bent en dan weer verder gaan. In de zorg mag er ook zorgzaamheid voor jezelf zijn. Eigenlijk gek dat we nooit aandacht hebben besteed aan die balans.

Christelijke meditatie?

Ik weet dat een aantal van de medewerkers een christelijke achtergrond heeft. Maar deze aandacht- en mildheidsoefening gaat volgens mij vooraf aan elke religieuze oriëntatie, ook de christelijke. Het is elementair en algemeen menselijk. Een kind kan het zien: we leven zelden in het moment zelf, zijn alweer een paar stappen vooruit of kleven aan wat achter ons ligt. Het werkelijke leven voltrekt zich alleen in het ontvangen van deze ademtocht en het weer laten gaan ervan. Dit is het.

Meestal zijn we ‘niet thuis’, niet aanwezig bij het huidige ogenblik. En als er ‘God’ is, of liever ‘Geest’, dan vermoed ik, dat wij daar meestal onbereikbaar voor zijn, doordat we ‘niet thuis’ zijn, maar overal en nergens met onze aandacht. Ook in de Geertekerk, waar ik voor de andere helft van mijn tijd werkzaam ben, is deze elementaire ervaring uitgangspunt voor mijn werk, al heel lang. Ik geef er de laatste jaren de Aandacht- of Mindfulnesstraining (MBSR) als onderdeel van mijn werk als predikant. Ik zie het als authentiek geestelijk werk. Er is een uitnodiging aan iedereen om als eerste stap op een spiritueel pad, welke dat ook is, thuis te komen bij zichzelf en er in dit moment te zijn.

Terugkeren naar dit moment

Soms laat zich de urgentie ervan duidelijk voelen. Ik had een intakegesprek met kandidaat-deelnemer voor de Aandachttraining. Een week later, nog voor de training begint, bleek ze plotseling te zijn overleden. Ze was jonger dan ik. Een andere deelnemer kampt met ziekte en ikzelf maak in de aanloop naar de training een lelijke val in een moment van onoplettendheid terwijl ik nota bene net een boek over aandacht had gelezen. Kortom, een van de confrontaties met onze kwetsbaarheid en vergankelijkheid, niet als idee, maar als werkelijkheid. Ik heb deze gebeurtenissen verstaan als een uitnodiging, die in feite dagelijks gedaan wordt, om terug te keren, middels aandacht en een houding van mildheid, naar dit moment, daar waar het leven werkelijk is, in elke ademtocht. Het is als een voortdurend thuiskomen.

Voor mij laat zich deze praktijk gemakkelijk verbinden met de christelijke traditie waarin ik geworteld ben. Met de mildheid en compassie, de vogels en ‘leliën des velds’, het besef van onze vergankelijkheid, om maar een paar aanknopingspunten te noemen. En niet te vergeten: het diepe besef dat je altijd opnieuw mag beginnen, ook met thuiskomen.