“Geef vrede, Heer, geef Vrede, de aarde wacht zo lang” (Jan Nooter)
Geschreven door Frederiek Eggink
Geef vrede, Heer, geef vrede,
De aarde wacht zo lang,
Er wordt zo veel geleden,
De mensen zijn zo bang,
De toekomst is zo duister
En ons geloof zo klein;
O Jezus Christus luister
En laat ons niet alleen!
Vredesgebed
Actueler kan het haast niet deze dagen: ‘Geef vrede, Heer, geef vrede’, het lied van de doopsgezinde predikant Jan Nooter uit de vorige eeuw. We verlangen allen zo hartstochtelijk naar vrede. Maar tsja: wat is dat nu een rechtvaardige, werkelijke vrede? Dat is waar de wereld mee worstelt, steeds weer opnieuw. Het is niet de eerste keer, dat ik daaraan denk. Het lied, in feite een vredesgebed, ken ik al heel lang maar toch……..Soms als je dan verder graaft kan het opeens nog een ander leven gaan leiden: dit lied met veel herinneringen, aan andere tijden, andere mensen. Andere verlangens, een andere werkelijkheid en historie.
Dan blijken deze woorden losjes gebaseerd te zijn op een gedicht uit 1837 van de romantisch patriottische dichter Ernst Moritz Arndt (1769-1860). In zijn jeugd was hij vooral revolutionair in zijn denken: al jong streed hij voor de afschaffing van de slavernij. In de Napoleontische tijd inspireerde hij de Duitsers om zich te verzetten tegen de Franse bezetters. Hij studeerde theologie, filosofie en geschiedenis. Als typisch romanticus was hij eerst predikant, maar verliet al als 28-jarige het ambt en werd professor aan verschillende universiteiten. Ook nam hij als politicus het voortouw bij het streven naar de Duitse eenheid. In 1837, inmiddels heel wat behoudender geworden, schreef hij dit Friedensgebet. Alsof hij tot rust kwam…….
Geertekerk in de vorige eeuw
Jan Nooter hertaalde de tekst en gaf er een heel eigen interpretatie aan en liet het op de melodie zingen van: ‘Ik wil me gaan vertroosten’ uit het Antwerps Liedboek van 1539. Dit lied kende ik al lang, al sinds ik betrokken was bij de Geertekerk vanaf 1971 toen ik geschiedenis ging studeren in Utrecht. De doopgezinde predikant Jan Nooter, een huisvriend van mijn moeder, kwam dat jaar naar Utrecht en was één van de studentenpredikanten. Doopsgezind en vredelievend opgevoed, besloot ik mij direct aan te sluiten. De Geertekerk was toen de kerk waar de Oecumenische Studentenbeweging leefde. Dat sprak me erg aan enWij waren idealisten, wij in die jaren van de Flower Power en ‘make peace no war’ en allen voorvechters van vrede (dachten wij). En begin jaren tachtig stonden we achter de grote bewegingen in Nederland van : ‘Ban de Bom’, waarbij tienduizenden mensen op de been kwamen. Ach wat wisten wij toen eigenlijk van vrede in de wereld?
Veel van mijn vriendenkring kwamen naar de Geertekerk, afkomstig uit alle protestantse richtingen, maar ook de katholieken. Het gaf een geweldig gevoel zo met zijn allen met elkaar. Diepe indruk maakte op mij iedere keer de viering van het avondmaal in grote kring, zoals dat nu ook nog 1x per maand in de Geertekerk gebruikelijk is. Dat was ook precies de reden dat toen mijn man en ik voor het eerst weer in 2007 de Geertekerk betraden ik me zo thuis voelde. Dezelfde sfeer, dezelfde liederen, en de vertrouwde kerk natuurlijk…….
De versie van Jan Nooter
Het lied van Jan Nooter is trouwens vermaard geworden en in meerdere talen vertaald. In Nederland werd het al gauw in katholieke erediensten gebruikt. In het Liedboek van de Kerken is het al in 1973 opgenomen, en in het huidige liedboek staat het onder gezang 1010. Een vrij bewerkte versie kwam in 1980 in het Duits gereed voor de Lutherse kerk. Je vindt nu een ontroerende ingetogen uitvoering van J. Martina op You Tube, maar gezongen op de melodie van ‘Befehl du deine Wege en niet zoals bij Jan Nooter op: “Ik wil mij gaan vertroosten”.
Ik houd van dit lied, in het bijzonder van de 1e en 2e strofe, zo raak, zo waar ook nu en ik raad ieder die dit leest aan ook eens naar die Duitse versie te luisteren.
“Gib Frieden, Herr, gib Frieden!
Die Welt will Streit und Krieg,
Der Stille wird gemieden
Der Wilde hat den Sieg,
Und Unruh’herrscht auf Erden
Und Lug und Trug und List –
Ach Lass ess stille werden,
Du stiller Jesus Christ!” (oorspronkelijke 2e strophe, Ernst Moritz Arndt)
Zie ook: https://www.google.com/search?q=youtube+martina+gib+frieden+herr
