Cri de coeur du pasteur

Een paar jaar terug was een terroristische aanslag al een hele schrik, als je die – vlak voordat je preek af was – nog moest incasseren en verwerken; naarstig op zoek naar iets om te zeggen. Iets van hoop en iets van de-mensen-niet-met-lege-handen-weg-laten-gaan; iets van Jezus of iets van God. Zonder goedkoop of zalvend of vroom of evangelical te doen. Best een uitdaging. Vrijzinnig zijn is living, writing and preaching on the razors’ edge.

Wat er sindsdien niet over ons heen gespoeld is, in steeds groter wordende golven: de oorlog in Syrië met de vluchtelingencrisis – dood aangespoelde peuter op een verre kust. Middellandse zee als massagraf, zeg er maar eens wat over. En dan de ecologische crisis en de bankencrisis daarvóór. 9/11 nog vers in het geheugen. Het stilletjes smelten van de ijskappen, de bosbranden in Australië, de verzengende droogte hier, de uitroeiing van de biodiversiteit, de seksuele misbruikschandalen in allerlei instellingen, inclusief de kerken #Metoo ook nog. Waar kun je nog zin vandaan krabben?

Vragen te over

En dan nu de coronacrisis – is dit de klap op de vuurpijl of het begin van nog erger? Wat gebeurt er en waar leven we in? Kan ik me nog verweren of kies ik voor gelatenheid? Hoe zorg ik ervoor dat ik niet angstig of somber word en blijf vertrouwen? Zo snel geeft de mens zich niet gewonnen, maar kúnnen we dit winnen? Niet allemaal in elk geval. Wórden de problemen meer en intenser of ligt dat aan mij? Moet ik aan de zeven plagen gaan denken? is dit apocalyptisch? Mwaah nee, zo zit ik niet in elkaar.

Niet zo heel veel vóór mij (bouwjaar 1959) was het oorlog en daarvóór ook een beurskrach, een diepe economische crisis en de Spaanse griep en nog een oorlog. In mijn zestig jaren is het altijd vrede geweest in mijn land, en welvaart – hoogstens de Koude Oorlog en de wapenwedloop (en is de A27 door Amelisweerd heen geboord). Ook toen hadden we al forse milieuproblemen, en apartheid en moordlustige dictaturen in Zuid Amerika; we boycotten Outspan en kochten Sowetokaarsen. Kan het zijn dat ík er meer last van heb?

Eigen schuld?

Ik vind het als hoeder/herder van een gemeente enorm intens nu. Hogedrukpan-samenleving. Ik word geacht hierover na te denken. Maar ik moet ook toegeven – en ik denk dat dit het begin is – dat ik er een tikkie confuus van ben. Proberend om de felle contrasten te rijmen: mensen opeengepakt thuis–eenzame dood elders; lege kantoren–volle huiskamers; lege wegen en stampvol internet; schone lucht en goor virus; felle zon en ijskoude wind; naar buiten willen en binnen moeten. Heftig is het en vervreemdend.

Zou het klaar zijn met de mensen? Nee, dat denk ik niet. Ik voorvoelde op één of andere manier wel dat er iets zat aan te komen.
We zijn er zelf de oorzaak van.
We hebben onze hand overspeeld.
We hebben ons onterecht en bewust rijk gerekend.
We zijn te ver gegaan.
We hebben de signalen genegeerd.
We zochten doekjes voor het bloeden.
We deden aan symptoombestrijding.
We maakten hen die het echt wisten belachelijk.
We deden feiten af als meningen.
We wilden het niet zien.
We willen best boeten, als het ons maar geen comfort kost.

Steeds weer zoeken mijn ogen naar U

Feitelijk sta ik voor U (whoever en toch…) in leegte en gemis.
Lege handen, machteloos, troosteloos
moedeloos.
Wat moet U nou met mij
en ik met U?
Hebben wij nog wat aan elkaar?
U aan mij en ik aan U?
En doet dat er nog toe?
Ik bedoel: kunnen we dit nog omkeren,
kunnen we dit nog redden?
Misschien moeten we dit nog langer aan den lijve ervaren, voordat we bereid zijn tot werkelijke verandering.
Ik weet dat de weg ligt in wereldwijde zelfbeheersing en zelfbeperking.
De sky is the limit niet meer.
Die limiet zijn we zelf.
We moeten ons en onze gulzigheid
aan alle kanten kleiner maken,
onze levensdoelen bescheidener,
onze ambities reëeler.
In alles rekening houden met de draagkracht van het grote systeem waar we maar een deeltje van zijn.
En wat we maar niet willen beseffen.

O God help mij,
help ons,
doe ons omkeren
help ons aan wijsheid
help ons deze keiharde lessen
tot stapstenen te maken
naar een ‘hele’ toekomst.

Onze hulp en onze verwachting

De apartheid is voorbij, de Berlijnse Muur is gevallen, in Noord Ierland is er vrede en het gat in de ozonlaag was ook dicht. Er is ook veel vrede, meer dan ooit, zegt men. De kindertjes uit Biafra hebben te eten en de dictaturen vielen.

Zou dit genoeg zijn om ons of mij te helpen hopen dat we de woestijnen weer met bomen kunnen beplanten en dat we de sloop van het regenwoud kunnen stoppen?
Zou dit genoeg zijn om te hopen dat we ons wereldwijd blijven inhouden en ons beheersen?

Graag zou ik er een mooi einde aan schrijven, maar dat zie ik eerlijk gezegd nog niet.

Oja, toch….
In mijn nabije omgeving gebeuren soms toch hele wonderlijke dingen.
Dan kan een ramp gekeerd worden of een nieuw begin gemaakt worden.
Daar moet ik me aan vasthouden, als ik nadenk over het grotere geheel, ook al overzie ik het niet.
Dat kan ik ook niet overzien want daarvoor is het gebeuren te groot,
mijn bevattingsvermogen te klein,
en misschien is zelfs mijn leven wel te kort.
Toch maar blijven hopen dan?
Ja. En kom ik daar als voorganger mee weg?
Hoe lang hou ik dat nog vol?
We gaan het zien.