Achteruit- en vooruitkijken
Geschreven door Lense Lijzen
‘Zoals wij zijn, zijn de tijden’ schreef kerkvader Augustinus (354-430) ooit. Maar ik verbeeld me nog steeds dat ik een stabiele factor ben in dit roerige heden. Net als jij, lezer, dit waarschijnlijk denkt. Of is ook dat maar schijn? Niets is immers meer wat het leek…
Epos
In de ontspanning van onze zomervakantie in Zuid-Frankrijk kon ik me aardige afsluiten voor het dagelijkse nieuws, toch trok de wereld wel met mij mee. Dat gebeurde vooral door het lezen van het boek ‘Wisselwachter’ van Geert Mak. Een magistraal historisch epos over de betrekkingen tussen de VS en Europa in de periode tussen de Wereldoorlogen. Maar ook ontzettend actueel, want je krijgt meer inzicht in de ontwikkelingen van vandaag.
Selfmade
Door leven en werk te volgen van Harry Hopkins, een selfmade adviseur en diplomaat in de tijd van president Franklin D. Roosevelt, zie je aan de ene kant welke belangen er in de grote politiek meespelen. Bijvoorbeeld op het gebied van de economie in de jaren’30 (de New Deal) maar ook als het gaat om afwegingen en beslissingen in de Tweede Wereldoorlog. Aan de andere kant merk je hoe persoonlijke verhoudingen in de vorm van vriendschappen, bondjes en (liefdes)relaties, of het verloren gaan daarvan een rol spelen. Daarbij was (en is?) het Witte Huis een soort leefgemeenschap die zelfs voor insiders (bewoners) niet te doorgronden was. En inderdaad, soms ging het om meer dan vriendschappen, ook dat weten we uit de recente geschiedenis.
Verbinder
Maar wat Mak vooral laat zien is hoe je langzaam, maar wel duidelijk waarneembaar, kon afglijden naar een situatie van een autoritaire overheid. Hoe sluipenderwijs democratische vormen onder druk kwamen te staan …. en soms ook verdwenen. Ook Roosevelt was daar gevoelig voor, zo laat Mak zien. Rode draad echter blijft de rol van Harry Hopkins die in Amerika en in de relatie met Europa meer dan eens de broodnodige verbinder was en zichzelf daarvoor helemaal wegcijferde.
Kom daar nu maar eens om, denk ik vaak. Wie kan onze gemeenschappelijke, morele verbinder zijn? Niet uit op eigen gelijk of eigen roem. Wie is daar voor jou een voorbeeld van?
