Navalny

Hoewel hij dood is, is hij meer dan ooit aanwezig. Foto’s paginabreed in de krant, in nieuwsrubrieken, praatprogramma’s, achtergrond artikelen, radio commentaren en als meest besproken onderwerp op sociale media. Overal in de wereld en zelfs in Moskou ondanks het risico opgepakt te worden verzamelen mensen zich om hem te gedenken. En dagen na zijn doord is zijn lichaam nog steeds zoek. Onduidelijk of en wanneer het vrijgegeven wordt voor een begrafenis. 

Zijn dood is niet onverwacht. Ruslandkenners hebben deze afloop voorspeld. De macht heeft zijn wrede gezicht getoond door deze vechter voor vrijheid en democratie te vermoorden. 

Er is afgelopen dagen veel gezegd en geschreven over de betekenis van deze onvermoeibare strijder tegen corruptie en diefstal. Ook over zijn politieke standpunten die zeker in het begin van zijn publieke optreden niet allemaal even democratisch geweest zouden zijn. Dat neemt niet weg dat nagenoeg iedereen in hem de laatste hoop voor Rusland ziet. 

Hoe overtuigend de inzet van Navalny voor de goede zaak ook was, zijn optreden en engagement met noodlottige afloop verklaart maar ten dele de schokgolf die zijn dood heeft veroorzaakt. Waarom raakt deze dood iedereen zo? Het is denk ik de enorme moed die de man heeft getoond door na een eerdere moordaanslag terug te gaan naar zijn moederland omdat hij ervan overtuigd was daar temidden van zijn eigen mensen moeten ageren tegen de corrupte dictatuur. Als je de beeldfragmenten terugziet waarop hij zich bewust van zijn naderend einde richt op zijn landgenoten om ze moed in te spreken voel je de onweerstaanbare kracht van zijn overtuiging. Zelfs de altijd zo beheerste Derk Sauer kon zijn emoties niet de baas bij Buitenhof bij het zien van deze beelden. 

Ik kan het niet helpen en het gaat haast tegen mijn levensbeschouwelijke opvattingen in om dit uit te spreken, maar de vergelijking van wat zich voor onze ogen afspeelt met het lijdensverhaal waarin Jezus zijn dood bewust onder ogen ziet, blijft me achtervolgen. Is dit niet wat hier speelt. Die overweldigende impact van iemand die zoals Jezus de onbevattelijke keus maakt om welbewust zijn vijanden tegemoet te treden in de wetenschap dat het zijn leven kan kosten. Is dit niet de reden waarom we zo van streek raken? Een actuele herhaling van het lijdensverhaal. Met ook hier een geliefde als getuige die zich in haar onuitsprekelijke verdriet tot de wereld richt met de boodschap zijn verhaal levend te houden en een gebroken moeder die wanhopig zoekt naar de stoffelijke resten van haar zoon. 

De dood van Navalny – ik kan dit moeilijk anders duiden – brengt mij tot mijn ongemak dichter bij de betekenis van dit oude verhaal, dat draait om die weerbarstige boodschap van het christendom waar ik graag met een boog omheen loop. 

De gebeurtenissen van de laatste dagen vertellen opnieuw het oude verhaal waar volgens sommige bronnen Navalny de laatste jaren zelf ook inspiratie aan ontleende. Misschien omdat hij er niet alleen een afschuwelijk einde in weerspiegeld zag, maar ook de hoop dat de dood niet het einde betekent. Een boodschap waar het in zijn onbegrijpelijkheid straks met Pasen ook weer over gaat.