Holocaustmuseum Amsterdam, een steun in onze rug

Zondag keek ik naar de opening van het Holocaustmuseum in Amsterdam. De discussies en de standpunten van de laatste dagen die in mijn familie rondgingen over de oorlog in Gaza en de Holocaust zaten nog in mijn hoofd. Gaandeweg de opening kregen mijn gedachten vaster vorm. Ik was onder de indruk van de manier waarop de opening was vormgegeven, maar ook ontdaan door de woorden van president Herzog. Ik was daarom wel blij met de demonstratie vanwege zijn aanwezigheid, die vanuit de achtergrond doordrong en waarvan later beelden werden getoond. Ik was het er wel mee eens dat de uitnodiging van Herzog niet ongedaan was gemaakt.

Om met de opening te beginnen. Er lag veel nadruk op persoonlijke ervaringen van mensen tijdens de holocaust. Dat werd op een indringende en heel directe manier duidelijk gemaakt via onderlinge gesprekken tussen scholieren in het museum en andere optredens.  Dat bracht de Holocaust dichtbij en maakte hem actueel. Duidelijk werd gemaakt hoe de voedingsbodem voor de verschrikkelijke massamoord werd gelegd met maatregelen en uitingen, die de weg ervoor vrijmaakten. Zoals de koning zei: ‘Het begon in het Vondelpark met het bord: Voor Joden verboden’. En dat was maar één van de vele tekenen. Helder werd gemaakt dat we ook vandaag de dag de herinneringen die het museum laat zien, nodig hebben om voorbereid te zijn.

De manier waarop president Herzog de Holocaust verbond met de oorlog in Gaza, vond ik schrijnend. Dat geldt, wat mij betreft, voor iedereen die dat zo doet, van welke kant of achtergrond dat ook gebeurt. De handreiking van de president van Oosterrijk Van der Bellen daarentegen was warm. Hij verontschuldigde zich voor Seyss-Inquart, die in Nederland leiding gaf aan de deportaties en van Oostenrijkse origine was, waarmee hij, denk ik, ook blijk gaf van internationale verantwoordelijkheid.

De demonstraties vulden, in mijn ogen de herdenking aan, als een soort tegenwicht voor de woorden van president Herzog. Waar je ook staat in de verschrikkelijke oorlog in Gaza, ik hoop ik dat het Holocaustmuseum ons helpt niet weg te kijken als tekenen zich voordoen, die leidden naar een holocaust, waar dan ook. Het museum is niet bedoeld om met het eigen gelijk of het ongelijk van de ander politiek te bedrijven. Wat het laat zien is het persoonlijke gezicht van een van de allergrootste massamoorden ooit en hoe dat kon gebeuren. Laat dat voor ons een les zijn, zodat we de tekenen herkennen, erover denken, het gesprek aangaan en actie ondernemen. Zodat we, waar we kunnen, bijdragen om te  voorkomen dat de geschiedenis zich herhaalt. Wie het ook aangaat, ‘alle mensen hebben rood bloed’, zei iemand bij de opening.

Foto: Thijs Wolzak