Blauwkapel: Oase van rust en bezinning tussen staal en asfalt
Geschreven door Jan van Aller
Niet de Geertekerk maar….
Nee, deze foto is nu eens niet van de Geertekerk maar van een andere Utrechtse kerk: Het kerkje in Fort Blauwkapel. Ingeklemd tussen spoorlijnen en snelwegen is het bijzonder stukje stad waar je zo aan voorbijgaat. Maar wie het kent weet dat je direct een soort oase van rust binnengaat. Alleen al die ervaring maakt een bezoekje de moeite waard.
Het fort werd gebouwd rond 1820 als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Rondom Utrecht is er een hele reeks. Tot na de tweede wereldoorlog hadden ze een militaire bestemming. Nu zijn de meeste in gebruik als museum, activiteitencentrum of andere doelen.
Naam als stil protest
Maar het kerkje waar het fort Blauwkapel als het ware omheen is gebouwd, is al veel ouder, waarschijnlijk van rond 1500. De naam ‘Blauwkapel’ heeft een interessante achtergrond: Het verhaal gaat dat ten tijde van de Reformatie de kapel toeviel aan de protestanten. De eigenaar was daarover zo ontstemd dat hij als stil protest de dakpannen blauw liet verven: de kleur die verwijst naar de mantel van Maria.
Na de oorlog werden er geen reguliere diensten meer gehouden. Toen begon, zo rond 1960, een bijzondere nieuwe fase voor het kerkje: het werd namelijk thuishaven voor een groep Utrechters die op zoek waren naar een nieuwe, interkerkelijke gemeenschap. In de toenmalige kerken (R.K.,of allerlei variaties van het Protestantisme) was samen je geloof beleven nog ondenkbaar.
Samen kerk zijn
Deze groep idealisten richtte toen de ‘Onderwegkerk Blauwkapel’ op. Destijds echt een heel bijzondere en moderne manier om kerk te zijn! Niet gebonden aan een van de officiële kerken, maar wel gebonden aan de overtuiging dat de belangrijkste christelijke waarden niet door kerkmuren gescheiden zouden moeten zijn.
En zo zijn ze nog steeds als zelfstandige en interkerkelijke groep actief. Voorgangers worden uitgenodigd uit verschillende kerken. De diensten zijn eenvoudig van opzet; en geregeld zijn er ensembles of koren te gast. In de wintermaanden zijn er geen diensten, met uitzondering van de Adventsweken en – heel bijzonder – de Kerstnachtviering. Juist vanwege de intimiteit heel anders dan een massale viering in een grote kerk.
Klokkenluiders ook hier actief…
Hoe klein het kerkje ook is: ook hier geldt dat niet de kerk, maar de burgerlijke gemeente eigenaar is van de toren. Onder Napoleon werd dat ingevoerd omdat je vanaf de hoge torens razendsnel berichten ( vaak ook militair) door het hele land, en zelfs tot in Parijs, kon zenden. Het seinen gebeurt inmiddels niet meer maar tot op de dag van vandaag is het ‘Utrechtse Klokkenluidersgilde’ verantwoordelijk voor het luiden van de klokken. Overigens net als in de Geertekerk. Daarin lijken ze dan weer wel op elkaar!
