Mattheus Passion – uitleg en luisteren

Minstens een maand lang domineert de Mattheus Passion van JS Bach de muziekagenda.Vermoeiend? Zeker, het is een lange zit. Maar vervelend? Nooit! Hoe vaker je de Mattheus Passion beluistert, hoe groter het raadsel wordt – en hoe intenser de bewondering. Hoe is het mogelijk dat muziek die je zo goed kent je telkens weer zó treft? Ook als je het niet goed kent: waarom raakt dit stuk je zo? Hoe kan het dat je, ook als ongelovige, als twijfelaar, zodanig geraakt wordt door een aria als “Erbarme dich” dat de melodie nog dagenlang in je hoofd blijft zitten? En hoe komt het dat veel Nederlanders die weinig met religie hebben zo massaal warm lopen voor Bachs grootste passie?

De media aandacht voor de Nederlandse Mattheus manie lijkt jaarlijks omvangrijker te worden. Het ene jaar is er een documentaire, het volgende jaar een boek, het jaar erop een televisieprogramma. Meestal wordt er vooral ingegaan op de impact van de Mattheus. Dat het een meesterwerk is. Dat we ervan genieten. Dat de zalen en kerken overal bomvol zijn. Fascinerende voorstellingen zijn het. Maar ze prikkelen bij ons – eerst zeurend maar steeds dringender – ook de behoefte aan concrete antwoorden. Wát in Bach raakt ons, bijna 250 jaar na dato, nou precies zo diep? Wat gebeurt er in zijn muziek? Hoe is die opgebouwd? Welke theologische visie had Bach en hoe verhoudt zich dat tot de Mattheus Passion?

Leren, luisteren en reageren

Bach was Lutheraan. Zijn kast stond vol theologische boeken en zijn opvattingen waren dienovereenkomstig vroom: de mens is niet op aarde voor eigen glorie maar om met al zijn talenten God te dienen. J.S. Bach schreef zijn Mattheus Passion voor de vesperdienst op Goede Vrijdag. De eerste uitvoering  vond vermoedelijk plaats tussen 1725 en 1728 of 1729. Het stuk is nadrukkelijk niet bedoeld voor Pasen, het feest van de wederopstanding. Daarvoor componeerde Bach paascantates.

Juist omdat dit stuk elk jaar weer terugkomt op de concertagenda’s is het leuk om iets over de achtergronden te horen. Frank Leever, musicus en theoloog, zal een introductie geven op het oratorium. Een avond genieten van Bach zijn Mattheus Passion; luisteren naar delen uit die Mattheus Passion, met elkaar erover in gesprek gaan en verdieping zoeken. Je kunt opgeven van welk stuk uit de Mattheus je meer zou willen weten, begrijpen. Hoewel het nu misschien aan de late kant is, wordt jouw deel misschien wel uitgekozen om extra toegelicht te worden.

Kom je ook? Als je er aan denkt opgeven bij Jan-Pieter van Waasbergen jp.v.waasbergen@gmail.com of 06 22176298