Langs ’s Heren wegen
Geschreven door Lense Lijzen
Tijdens onze vakantie ontdekten wij in Litouwen het bestaan van de Karaiem of Karaieten. Wij verbleven namelijk vlakbij het stadje Trakai, ten zuidwesten van Vilinius, waar zij nog steeds hun belangrijkste culturele centrum hebben. Zij kwamen in de 14e eeuw mee van de Krim (of werden gedwongen mee te gaan) met Vyautas de Grote, toen vorst van Litouwen. Er zijn er ‘wereldwijd’ nog enkele honderden. Ze hebben een Turkse oorsprong en je zou daarom denken dat ze moslims zijn. Maar wat blijkt? Ze leven vanuit het Oude Testament en met name vanuit de Tien Geboden.
Zijn de Karaiem dan Joden? Dat is me nog niet helemaal duidelijk geworden. Ze erkennen niet de andere (uitleggende) geschriften van het Jodendom maar schijnen wel Jezus en Mohammed als profeten te zien. Wat betreft hun taal: Die heeft zeker Turkse wortels, maar er zijn zoveel invloeden van het Hebreeuws in te vinden, dat die ook als een variant daarvan wordt gezien. Kortom, ter plekke en in literatuur kun je wel wat over ze te weten komen, maar ze blijven toch een mysterieus kantje houden. In een oud deel van Trakai bepalen ze met hun houten huizen letterlijk het straatbeeld. Veel huizen zijn opgeknapt en door hun kleuren spreken ze natuurlijk ook toeristen aan.
Sporen van het verleden
Daar wemelt het overigens in dit stadje, dat ooit ook hoofdstad van Litouwen is geweest. Ze komen daar overigens niet voor de Karaiem, maar voor de enorme waterburcht, een van de grootste trekpleisters van het land. De fantastische ligging, midden in een meer, nodigt uit voor een bezoek.
Ook in de Sovjettijd is hier veel aan restauratie gedaan, niet alleen omdat het cultureel erfgoed was, maar (zo lazen we) ook om de mensen een beetje milder te stemmen tegenover het bewind. Sowieso kwamen we in Litouwen veel sporen van het verleden tegen. Onderdrukking was eeuwenlang eerder regel dan uitzondering. Ook in de korte periode van vrijheid tussen de wereldoorlogen was het land geen eenheid: Vilnius hoorde nog bij Polen en Kaunas was toen de hoofdstad.
Maar de geestelijke stromingen (ook de kleine!) hebben hun eigen verhaal en daarom raakten we zo geboeid door het verhaal van de Karaiem.
