Een koppig lied en een laatste groet

Afgelopen maand was ik bij twee gebeurtenissen die mij diep raakten. Op het eerste gezicht (of liever: gehoor) twee geheel verschillende events. Maar ze hebben toch meer met elkaar te maken dan ik dacht.

In januari was ik in het Concertgebouw bij een uitvoering van het ‘Canto Ostinato’ (‘koppig, repeterend lied’), een fascinerende compositie van Simeon ten Holt die bestaat uit een eindeloze reeks variaties, die telkens herhaald worden maar iedere keer net even anders klinken. Een bedwelmende ervaring. 

Diezelfde maand bezochten we in België met een groep vrienden ‘Flanders Fields’ : een aantal herinnneringsites uit de 1e Wereldoorlog. Zowel een Duits als een Brits oorlogsgraf: onmogelijk om ongeroerd te blijven bij de gedachte aan al die vaak jonge levens die zo ruw afgebroken zijn. Toen – en ook nu uiteraard.

In Ieper waren we bij de ‘Last Post’: Sinds 1928 wordt daar, onafgebroken, iedere avond een sobere maar indrukwekkende ceremonie gehouden om de herinnering aan alle pijn en verdriet levend te houden.

Eerst dacht ik: is het bijwonen van zo’n mooi concert in een rijkversierde zaal eigenlijk niet een vlucht? Even je ogen sluiten voor alle verschrikkingen van vroeger – en nu? Mag je wel genieten van kunst als om je heen een oorlog woedt? 

Maar ik merk dat het anders is. Ik wil – en zal – mijn ogen niet sluiten voor wat gebeurd is, en telkens weer zich herhaalt: de ene mens die de ander het licht in de ogen niet gunt; hoe hard en harteloos mensen kunnen zijn – door eigen keuze, of meegesleurd in een ideologie. Daarom moeten we niet onze ogen sluiten voor wie geleden hebben, en wie vandaag lijden, hoe pijnlijk het ook is dit te zien.

En tegelijk blijf ik geloven in dat andere verhaal dat wij elkaar kunnen vertellen: dat koppige lied , soms bijna overstemd maar nooit te stoppen, dat het kwade het goede niet zal overwinnen – dat ‘de zachte krachten zeker zullen winnen‘. (Gedicht van Henriëtte Roland Holst- van der Schalk).

Daarom horen ze bij elkaar, sterker nog: zonder dat koppig lied van verlangen kunnen die schurende dissonanten (wanklanken) van wat mensen elkaar aandoen, niet verdragen worden.

Blijf luisteren naar de soms hartverscheurende verhalen van toen en nu, ‘lest we forget’. En blijf – koppig – geloven in dat andere verhaal.