Tijdreis #Utrecht900

Sinds kort is het mogelijk een tijdreis te maken naar Paleis Lofen waar 900 jaar geleden keizer Hendrik V stadsrechten verleende aan de Utrechters nadat zij een flinke aanvaring hadden gehad met  bisschop Godebald, die daarna toe moest staan dat er stadswallen aangelegd werden en minder tolgeld en belastingen betaald hoefden worden.

Talloze keren ben ik er langs gelopen, dat kleine steegje op de Vismarkt, naast waar vroeger bakkerij Andre van der Laat zat. Nu ligt er plaquette in de vloer om aan te geven welke belangrijke historische gebeurtenis hier plaats heeft gevonden. De toegang tot het paleis wordt ook gemarkeerd door een boog met de vergulde naam van het gebouw dat hier 9 eeuwen geleden onderdak bood aan de regerende vorst van het Heilig Roomse Rijk. De kelders van het paleis – meer is er niet overgebleven van de burcht – zijn sinds kort voor bezoekers opengesteld. Op 2 juni bij de start van de feestelijkheden rond het eeuwfeest van de stad is deze nieuwste aanwinst van historisch Utrecht officieel geopend.

Kleinschalig machtscentrum

Wat is er zo leuk aan de tour die DOMunder hier organiseert en komende maanden nog attractiever zegt te gaan maken? In het kader een proefrondleiding mocht ik enkele weken geleden als gast meelopen. Tja, er is veel over te vertellen. Van talloze historische feiten die je krijgt te horen waar ik tot op dat moment geen weet van had tot een besef hoe enorm belangrijk en tevens opvallend kleinschalig het toenmalige kerkelijk en wereldlijk machtscentrum was. De bevolking van handelaren en kooplieden die zich aan de overkant van een doodlopende arm van de Rijn rond de Buurkerk vestigde, bestond toentertijd uit vermoedelijk niet meer dan drieduizend zielen. Door de verhalen van de gids krijg je zicht op de groei en de ontwikkelingen die zich vlak na deze periode voltrokken zoals het graven van de Oude Gracht en de Vaartse Rijn waardoor de contouren van de huidige stad toen al zichtbaar werden.

Een rondgang in de kelders waar de pilaren zichtbaar zijn waarop de grote zaal van het paleis rustte is meer dan de moeite waard. Een aantal objecten uit die periode is tentoongesteld en verhalen daarover zijn via een audiotour te horen. Als afronding kun je een film met informatieve animaties bekijken waardoor je een nog beter beeld krijgt over het ontstaan van de stad Utrecht.

Kerk en staat niet altijd een goede buur

Na het bezoek blijft er wel een vraag hangen. Onontkoombaar bijna als je ziet hoe dichtbij de burcht van de keizer naast het bisschoppelijk paleis stond. Er zat maar een paar meter tussen, de breedte van de huidige Servetstraat. Je kunt niet om de kwestie heen hoe in die tijd kerkelijke en wereldlijke leiders zich tot elkaar verhielden? Een haast onbegrijpelijke mengeling van invloedssferen en machtsaanspraken wordt zichtbaar. Er zijn eeuwen met strijd gevolgd om dit probleem, althans in onze contreien, bevredigend op te lossen. We hebben na veel gedoe godsdienstig gezag en politieke verantwoordelijkheid gescheiden. Maar blijkbaar zijn en blijven het buren, die zich graag op elkaars terrein wagen.