Het einde in zicht

Twee weken geleden ging voor mij de zomer ten einde in een zonovergoten nazomerdag waarbij ik met mijn moeder in de binnentuin zat van het verpleeghuis waar zij woont. Het was een glimp van het paradijs: de muren hielden wind en kou nog tegen. Tussen de hoog opgeschoten bloemen zoemden bijen, de eerste herfstbladeren kleurden geel en rood, de hemel was peilloos diepblauw. 

Mijn moeder, half liggend in haar rolkuipstoel, nam alles genietend in zich op. 

Ik wees haar hoe weelderig de varens nog groeiden, hoe hoog de grove dennen zich uitstrekten en dat hun bast door het zonlicht oranje kleurde en hoe heel, heel hoog in de hemel een vliegtuig vloog. Ze keek genietend om zich heen en zag wat ik zag.

De rollen zijn omgekeerd

Onze rollen zijn al een tijdje definitief omgekeerd, ooit heel lang geleden toonde zij mij alles voor de eerste keer en verzamelden we schelpen op het strand. We hebben veel samen gezien aan grote en ook heel kleine dingen. We wisten van elkaar wat de andere mooi of grappig vond. Maar het einde is nu in zicht. Heel geleidelijk is zij het grote vergeten binnen gegleden en ik weet dat dit verstilde moment van samenzijn tussen de laatste bloemen van de zomer ook de laatste keer zal zijn dat zij buiten is, de natuur ziet.

Herfstbuien zijn definitief aangekondigd en zij heeft nog maar kort te leven. Een lang leven, dat bijna een eeuw omspande komt binnenkort ten einde.

 Zoveel herinneringen. Geboren tussen de wereldoorlogen, opgegroeid in Utrecht, tijdens de oorlog actief lid van de Remonstrantse jongeren die lekenspelen opvoerden in de kerk, toen nog gelegen aan de Kromme Nieuwegracht.

Glimlach

De Lekenspelen als daad van verzet omdat de bezetter elke vorm van theater verboden had, maar dat wat binnen de kerken gedaan werd ongemoeid liet. Er was zelfs een lekenspelen kostuum-uitleen, voor de kerken in Utrecht, waar zij vele dagen achter de naaimachine de mooiste kostuums van lapjes en restjes in elkaar flanste. Een vaardigheid die zij haar hele leven behield, nog twee jaar geleden veranderde zij kleren zodat ze meer naar haar zin waren.

Later, in een zeer actief leven, want alles moest anders, de onderste steen boven, zocht zij de stilte via meditatie. Het liefst deed ze de “inner smile” die zij van een Tao-monnik leerde waarbij je de lichte glimlach zoals op het gelaat van een Boeddha helemaal naar binnen laat glijden en verinnerlijkt in al je lichamelijke essenties en je daarna al je eigen duistere en lichte kanten volledig omarmt.

Hier vond zij de innerlijke rust die de laatste decennia van haar leven verrijkte en waarmee zij ook veel betekende voor anderen. Nu zij al lang niet meer onthoudt wat er om haar heen gebeurt, blijft de innerlijke vrede, het evenwicht, de glimlach op haar gezicht en is van betekenis voor familie en vrienden.

Het einde in zicht

Nu eind oktober is ze alleen nog binnen. Buien, zon, wolken en blauwe hemel wisselen zich af maar buiten is niet meer aan de orde, ze neemt er geen kennis meer van. Ze houdt haar ogen gesloten liggend in de woonkamer te midden van de bewoners en verzorgers, niet alleen op een kamer. Het geroezemoes, kletteren van borden en bestek, de nabijheid van anderen vindt zij prettig.

Wij omringen haar met zo veel mogelijk muziek, mijn zoon maakt haar en de hele woonkamer vrolijk met flamenco gitaar en zang, haar zoon, mijn broer, speelt mystieke klanken op de sitar waar ze uren naar kan luisteren, het is nooit genoeg. Zo vieren we de laatste fase van haar leven, het is goed zo, ze is klaar om te gaan.