Find yourself a Faith

Dit is het advies dat de moeder – in dit geval princess Alice – bij wijze van geschenk geeft aan haar ‘verloren’ zoon, prins Philip. Deze woorden uit de mond van de non geworden en jarenlang van het hof weg gehouden schoonmoeder van koningin Elisabeth vormen het dramatisch hoogtepunt in de 4e aflevering van het onlangs uitgebrachte seizoen 3 van The Crown, een Netflix productie die de positie van het staatshoofd en haar familie op fenomenale wijze in beeld brengt.

Geloven is alles

De confrontatie van de sfinxachtig ingehouden, immer voorbeeldig geklede Philip met zijn vrome moeder die met haar haveloze habijt en kleurloze voorkomen volkomen uit de toon valt in de weelderig entourage van Buckingham Palace is drama optima forma. Na een nagenoeg levenslange scheiding vindt er een aarzelende en tegelijkertijd liefdevolle toenadering plaats tussen de afgeschreven royal en haar lievelingskind Bubbikins. Pas na lovende berichten in de tabloids over het charitatieve werk van de prinses en haar ingetogen leefwijze in een vervallen klooster in Griekenland die – zo suggereert de film – een verder inzakken van de populariteit van het Engelse koningshuis hebben voorkomen, beseft de prins gemaal wat die ketting rokende oude vrouw voor hem doorgemaakt heeft en welke beslissingen zij heeft moeten nemen. Andersom erkent Alice deemoedig de pijn en het gemis van haar kind en verontschuldigt zich voor haar vertrek uit het gezin.

Nu zou je denken dat moeder en zoon dit moment zouden aangrijpen om elkaar om de hals te vliegen en een begin te maken hun verloren jaren in te halen. Maar daar moeten we als kijker nog even op wachten. Eerst neemt de diepgelovige moeder die haar op afstand blijvende zoon intens opneemt het woord en vraagt: “How is your faith?” waarop deze schuldbewust en bedremmeld antwoordt dat het niks voorstelt. En dan komt het advies van de moeder die hem aanraadt: “find yourself a faith” waarbij zij zich hardop afvraagt of het geloof ‘helpt’, vervolgens ontkennend haar hoofd schudt maar er vol overtuiging aan toevoegt: “is everything”.

Zoek een doel in je leven

Als rechtgeaarde agnost en pas net achter mijn oren droge remonstrant riep deze scene, hoe meeslepend geacteerd en indringend verfilmd, na korte tijd een zekere vervreemding op. Dat kwam door die in mijn oren verlegen makende vraag: hoe staat het met je geloof? Dat zeg je toch niet tegen je net hervonden zoon. En ook dat daarop volgende loodzware advies om dan maar een geloof te vinden. Alsof het gaat om een pakket kant en klare waarheden. Het leek me ook in tegenspraak met de eerdere beelden van die bescheiden non die heel op haar eigen wijze haar devotie beleed en niet als een soort Jehova getuige opgevoerd werd. En ook de manier waarover de oude vrouw over haar geloof sprak als onmisbare steun en oriëntatiepunt, had niets van de priemende vinger die ik me bij zo’n vraag voor me zie. Om het zeker te weten bedacht ik me die episode terug te kijken. Toen ontdekte ik waarom ik in verwarring was.

De goede raad van de moeder betrof de leegheid die ze in de ogen zag van haar zoon. Die sprak ook uit zijn houding die verwarring en doelloosheid uitstraalde. En daar reageerde ze op. Niet door hem te vragen op zoek te gaan naar een set godsdienstige waarheden, maar hem aan te moedigen richting te geven aan zijn leven. Het ging haar niet om ‘belief’ maar om ‘faith’, een onderscheid dat me pas in tweede instantie opviel omdat onze taal daar geen aparte woorden voor heeft, en in beide gevallen spreekt van ‘geloof’. Door stil te staan bij dit verschil in betekenis en te ontdekken waar het haar om te doen was en kreeg de scene haar aanvankelijke glans weer terug. Een bezorgde moeder die geestelijke nood van haar zoon doorzag en hem adviseerde op zoek te gaan naar een doel in zijn leven en grond onder zijn voeten. Een goede raad die denk ik – zo opgevat – ook uit de mond van een remonstrantse dominee zou kunnen komen.