Licht en Vol

In haar column ‘Hoe behoud je lichtheid’? in NRC onderzoekt Floor Rusman lichtvoetigheid in het leven. Ze schrijft dat je een kwadrant zou kunnen maken met de begrippen zwaar en licht en vol en leeg op de twee assen. Met zwaar en licht zou je ervaringen kunnen categoriseren en dan die vervolgens weer indelen in vol en leeg in de zin van: vol van betekenis of betekenisloos.

Zij wilde graag uitkomen in het kwadrant Licht en Vol. Lichte ervaringen die vol van betekenis zijn. Ik herkende haar verlangen. Het liefst zou ik uit dat kwadrant leven. Dat kwadrant als oriëntatiepunt.

Licht en vol

Licht en vol was het die ene zomeravond met vrienden van vroeger. Er leek niets veranderd en toch waren we niet meer dezelfde. Falen, verdriet en verlies zaten ook aan tafel. De sfeer tussen ons was vrijer dan vroeger. Geconcentreerder. Maar vooral ontspannener, meer tranen- niet alleen van verdriet maar ook van het lachen.Grappen van nu en vroeger in één vloeiende beweging. Eerlijk samenzijn. Die ene avond dat we de zwaarte licht aanraakten zonder erin te verdwijnen. Koorddansten tussen pijn en troost. Verdriet en schoonheid hebben elkaar nodig, versterken elkaar, zo lijkt het.

Zwaar en vol kan ons onderuithalen. We kunnen erin verdwijnen, meegezogen worden het donker in. Teveel en te vaak licht en leeg, holt uit. Lijkt de makkelijkste weg, maar maakt tenslotte eenzaam.

En licht en onrecht dan?

Maar, zo stelt Rusman, terwijl een lichtvoetige levenshouding ons weerbaarder kan maken tegen de absurditeit van ons bestaan kan het ook iets onthechts hebben. Want hoe ga je dan om met het grote onrecht om ons heen? De vluchtelingencrisis valt niet te relativeren. Oorlog ook niet. De Toeslagenaffaire evenmin. Lichtvoetigheid kan tegen een muur van onrecht, zwaarte en kwaad oplopen. Wie zich wil engageren moet zorgen juist vastpakken. Wat mij betreft blijft haar vraag rechtop staan: ‘(Hoe) kun je het lichte behouden als de wereld steeds harder binnenkomt?’

En toch …. onze Oekraïense gast genoot van de humor van mijn echtgenoot. De naar haar toe ongeïnteresseerde houding van mijn puber en het openlijke gezucht dat ze weer Engels moest spreken aan tafel, deed onze gast goed. Toen ik haar ernaar vroeg vertelde ze dat het licht weer af en toe aanging als ze met ons was. ‘Van binnen is het de hele dag oorlog. Deze lichtvoetigheid, dit gewone eerlijke en luchtige samenzijn, trekt me het leven weer in.’

Verlangen naar licht

Dit verlangen naar lichtheid en betrokkenheid bij het gewone leven hoor ik vaak terug van mensen die het moeilijk hebben omdat ze ziek zijn of rouwen bijvoorbeeld. Het verlangen naar licht blijft, ook al lukt het vaak niet om erbij aan te sluiten.

Het kwadrant licht en vol, verlossende lichtheid, bevat iets van een geheim. Het is niet altijd bereikbaar, noch af te dwingen, maar toch. Laat ons samen volle en lichte ervaringen koesteren. Eren. Elkaar ertoe uitnodigen, zo vaak en zo echt als het kan.