Apeirogon: de waarheid heeft oneindig veel kanten

‘Kijk om je heen, minimaal één van je beide buren zal er aan het eind van dit jaar niet meer zijn’. De openingswoorden van de studieadviseur op de introductiedag voor eerstejaarsstudenten geschiedenis. Stimulerend of demotiverend? In ieder geval onvoorstelbaar op dat moment.

Vervolgens kregen we een spoedcursus ‘de waarheid bestaat niet’. Steeds herhaald lazen we diverse artikelen over eenzelfde onderwerp, soms hadden ze iets gemeenschappelijks, vaker was er verschil van inzicht over oorzaak en gevolg. Aan ons de taak om te achterhalen hoe dit zo kon gebeuren en om ons eigen standpunt te bepalen.

Ik vond het moeilijk, niet in de laatste plaats omdat alles wat ik zeker dacht te weten onderuit werd gehaald.

Apeirogon

Apeirogon is de titel van een boek van Colum McCann dat ik recent las. Eerlijk gezegd heb ik het gekocht omdat ik het woord niet kende. Dat – gecombineerd met de ronkende berichten op de achterflap – intrigeerde mij. Apeirogon blijkt een figuur te zijn met een ontelbaar oneindig aantal zijden. Als super alfa snap ik er technisch niet veel van, maar qua betekenis begrijp ik dat alles mogelijk is, dat je overal kunt uitkomen als een deellijn probeert te volgen.

Een verhaal bestaat uit talloze facetten, niets is eenduidig, het hangt er maar van af wie vertelt. Dat geldt in het bijzonder voor dit verhaal over de vriendschap van de Palestijn Bassam Aramin met de Israëli Rami Elhanan. Beiden verloren een dochter. De dochter van Bassam is neergeschoten door een soldaat. De dochter van Rami overleed bij een explosie door een zelfmoordterrorist. Zij vinden elkaar in het opzetten van een dialoog programma bij de Parents Circle. Ze maken van hun verlies hun beroep. Ze reizen samen rond en vertellen hun verhaal en hopen zo te laten zien dat de bereidheid om met elkaar te praten en elkaar te begrijpen misschien wel de enige weg naar vrede is.

Caleidoscoop

Het boek heeft iets van een caleidoscoop, zo’n koker met spiegels en gekleurde dingetjes. Telkens als je draait zie je een ander patroon. Soms is er geen verband te zien, alleen een bergje gekleurd spul. Bij een volgende draai (@) komt er opeens weer een heel nieuw beeld tevoorschijn. Dat is hier ook. Centraal staan de verhalen van Bassam en Rami en daar omheen is een netwerk geweven van verhalen, weetjes, gevoelens. Je beleeft de frustratie van de checkpoints @ de lol om te dansen @ migratie van vogels @ Picasso @ onterechte arrestaties @ verlovingstijd @ WOII @ haat @ tuinieren @ grotten @ reclamecampagnes @ wanhoop @ vriendschap @ muur @ kolonisten @ snoepketting @ semtex @ schoen @ cola @) familie @ rare missionaris @ reis @ lezingen @ gevangenis @ zee @ ontdekkingen @ hoop @ en dat 1000 en 1 keer @!

1001

Want er zijn duizend en één hoofdstukken, dat doet natuurlijk denken aan de verhalen van duizend-en-een-nacht. Alleen door het vertellen van hun verhaal kunnen Bassam en Rami overleven. In die verhalen delen ze hun woede, machteloosheid, verdriet en haat, maar ook lieve, aandoenlijke en mooie dingen. Soms in één regel, soms in een geluid, een geur of foto. Uit de wirwar van informatie ontstaan verbindingslijnen. We begrijpen steeds beter waarom ze denken zoals ze denken, doen zoals ze doen. Zij begrijpen elkaar en weten samen stappen te zetten richting gesprek. Het verhaal gaat in al zijn gelaagdheid onder je huid zitten. En ondanks alle narigheid, die je niet vergeet of terzijde hoeft te schuiven, ontstaat er een gevoel dat het misschien ooit mogelijk moet zijn, vrede, als je elkaar maar écht wil leren kennen en begrijpen @ Berlijn @ Ierland @ slavernij @ Israël-Palestina?!

Nawoord: Het verhaal van Rami en Bassam betsaat echt. Ik had zelf nog nooit van ze gehoord, maar voor mij staan ze nu symbool voor al die mensen en organisaties die ieder op hun eigen manier hun best doen met dialoogprogramma’s op weg naar een wereld met minder geweld  SIVMO, PAX, Kairos-Sabeel, UPLR, NieuwWij, EAPPI-programme, Parents Circle family Forum, Combatants for Peace, Narrative4 en nog zoveel anderen