Symposium over de laatste levensfase – Arminius Instituut

Kwaliteit van leven in de laatste levensfase is de titel van het symposium dat het Arminius Instituut organiseert. Een symposium over ouderen die op intensieve zorg zijn aangewezen, en hun naasten. Gerbert van Loenen (journalist), Johan Goud (remonstrants theoloog), Mariette Hamaker (arts) en Annemarieke van der Woude (geestelijk verzorger en onderzoeker) leveren bijdragen. Allen hebben vanuit hun vakgebied geschreven over ouderenzorg, zingeving, zelfbeschikking, euthanasie, filosofie etc.

Kwaliteit van leven neemt af

De laatste levensfase van ouderen wordt vaak geassocieerd met afname van de levenskwaliteit. Dat geldt zeker als er sprake is van opname in een verpleeginstelling of als een oudere steeds meer op intensieve zorg aangewezen raakt. De toegenomen afhankelijkheid en kwetsbaarheid en grote zorgbehoefte zijn niet alleen voor ouderen zelf onprettig, soms roepen ze ook bij hun naasten negatieve gevoelens op. Een zoon of dochter die meemaakt hoe vader of moeder nog maar een schaduw is van wie hij/zij vroeger was, kan iets zeggen als: “als ik er later zo aan toe zou zijn …”. De kwetsbare situatie van de oudere kan een confrontatie zijn ook met de eigen levensvragen en levensperspectieven.

Baas over eigen leven

Het is denkbaar dat zulke ervaringen de achtergrond vormen van de toenemende maatschappelijke druk (juist onder de babyboomers) om de mogelijkheden voor zelfbeschikking rond het levenseinde te verruimen. De roep om ook in geval van naderende dementie de optie-euthanasie open te houden, zal alles te maken hebben met de overtuiging dat in dat geval het verlies van kwaliteit van leven ondraaglijk groot is geworden.

Talenten aanboren

Ondertussen doet de omgang met een vader of moeder in de laatste levensfase een beroep op nieuwe vaardigheden die daarvoor nog niet ontwikkeld waren: verbale communicatie wordt bijvoorbeeld minder goed mogelijk (door bijv. gehoorproblemen of dementie) en minder belangrijk, terwijl andere vormen van communicatie – aanraken, stil bij iemand zitten – er meer toe gaan doen. Soms komen oude rekeningen boven, zaken die men nog had willen bespreken en waarvoor het (bijna) te laat lijkt te zijn geworden om dat nog te kunnen doen.
Ook de oudere zelf staat voor de taak nieuwe talenten aan te boren, waarvan het wennen aan een nieuwe woonomgeving in zorgsfeer en het accepteren van de eigen afhankelijkheid niet de geringste zijn.

Levenskunst

De Remonstranten stelden in het jaar 2014-2015 het thema Levenskunst aan de orde. Zowel van ouderen als van hun naasten wordt rond de laatste levensfase volop ‘levenskunst’ gevraagd. Misschien zou deze veeleisende periode zelfs gezien kunnen worden als een gezamenlijke onderneming van oudere en naaste, bewoner en bezoeker, die niet minder in het teken staat van ‘kwaliteit van leven’ dan de periodes daarvoor.

Meedoen

Opgave bij Vera Kok